Armenian Language Lessons Chapter 9b

Lessons
Introduction
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6a
Chapter 6b
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9a
Chapter 9b

SYNTAX PART 2

Adverbial modifiers

Պարագաներ

Section 254

According to their meaning adverbial modifiers divide into adverbial modifiers of place, manner, purpose, time, reason, basis, measure and quantity.

1.	Modifiers of place (տեղի պարագա) show the place of the action and are expressed by:
a.	nouns in dative, accusative, ablative and locative cases.
	Նրանք նստած էին գետի ափին: Երեխաները ուրախ աղմուկով մտան դպրոց: Նա քաղաքից է եկել, իսկ դու՝ գյուղից: Մեքենաներն անցնում են կամուրջով: Նա ապրում է հանրակացարանում:
b.	adverbs of place:
	Ամենուրեք եռում է աշխատանքը: Work is in full swing everywhere.
c.	pronouns:
	Քիչ առաջ նա նստած էր այստեղ: He was sitting here a few minutes ago. Որտե՞ղ ես դու ապրում: Where do you live?
d.	constructions with prepositions and postpositions.
	Նստեցի նրա սեղանի մոտ, փոքրիկ նստարանի վրա: I set (sat) near his table, on a small bench. Նա գնաց դեպի համալսարան: He went towards the University.
2.	Modifiers of manner (ձևի պարագա) show the method (manner) of the action and are expressed by:
a.	adverbs of manner:
	Նա ազնվորեն է կատարում իր պարտականությունները: He does his responsibilities honestly. Հետզհետե քամին դադարեց, և սկսվեց անձրևը: The wind gradually stopped and it began raining.
b.	qualitative adjectives:
	Լուսիկը գեղեցիկ է գրում: Lusik writes nicely. Նա լավ է սովորում: He studies well.
c.	nouns or infinitives in instrumental case:
	Ուրախությամբ կկատարեմ քո պատվերը: I will gladly do your request. Մենք հաճույքով ենք լսում գրականության դասախոսությունները: We listen to the literature lectures with pleasure. Նա ծիծաղելով խոսում էր ընկերոջ հետ: He speaks with his friend laughing.
d.	effective participles:
	Արամը զայրացած վիճում էր մեկի հետ: Aram was arguing with somebody angrily. Մենք զմայլված լսում էինք նրա նվագը: We listened to her music enraptured.
e.	constructions with prepositions and postpositions.
	Ծուխը հեղեղի պես ներս հոսեց: Smoke as a stream burst into the room. Վաշտը քայլում էր մի մարդու պես: The company marched as one person. Նա դուրս գնաց առանց գլխարկի: He went out without a hat.
3.	Modifiers of time (ժամանակի պարագա) show the time of the action and are expressed by:
a.	nouns in dative, accusative, ablative, instrumental and locative cases.
	Լուսաբացին մենք արդեն որսատեղում էինք: We were already in (at, at the) hunting place towards the sunrise. Գիշերով նա դուրս եկավ տնից: He left home at night. Շաբաթ օրը աշխատանքը շուտ է վերջանում: Work ends early on Saturday. Գիշերվանից հորդ անձրև է գալիս: It has been raining hard since last night. Մի ամսում հիվանդը բավականին կազդուրվեց: The sick quite recovered (recovered quite a bit, a lot) in a month.
b.	adverb of time:
	Երեկ ես լսում էի "Անուշ" օպերան: I was listening to the opera "Anush" yesterday. Հիմա ու՞ր ես գնում: Where are you going now? Այսօր հանդիպելու եմ ընկերոջս: I will meet my friend today.
c.	second form of present participle:
	Վազելիս երեխան ընկավ: The child fell while running. Փողոցով անցնելիս տեսա նրան: I saw him cross the street. Մեզ տեսնելիս դու միշտ ժպտում ես: You always smile upon seeing us.
d.	constructions with prepositions and postpositions.
	Ճաշից հետո նրանք գնացին զբոսանքի: They went for a walk after dinner. Համերգի ժամանակ լույսը հանգավ: The light went out during the concert. Մինչև ուշ գիշեր ես զբաղված էի: I was busy till late at night.
4.	Modifiers of purpose (նպատակի պարագա) show the purpose of the action and are expressed by:
a.	nouns or infinitives in dative case:
	Նրան ուղարկել են հացի: He was sent after bread. Գնում եմ գրադարան պարապելու: I am going to the library to study.
b.	constructions with postpositions համար for, նպատակով with the purpose of, հանուն for, etc.
	Մենք պայքարում ենք կոմունիզմի հաղթանակի համար: We struggle for the victory of the communists. Նա այստեղ է եկել իր ընկերոջը հանդիպելու նպատակով: He came here to meet (with the purpose of meeting) his friend.
5.	Modifiers of reason (պատճառի պարագա) show the reason of the action and are expressed by:
a.	nouns in ablative case: Նա հուզմունքից չէր կարողանում խոսել: He was not able to speak because of excitement. Անքնությունից աչքերը կարմրել էին: His eyes were red because of insomnia.
b.	constructions with postpositions համար for, պատճառով because of.
	Հիվանդության պատճառով աշխատանքի չի եկել: He didn't come to work because of being sick. Անկարգապահության համար նկատողություն արեցին: He was rebuked for being undisciplined.
6.	Modifiers of measure and quantity (չափ ու քանակի պարագա) show the degree and measure of display (?? progress maybe?) of the action and are expressed by:
a.	adverbs of measure and quantity.
	Բազմիցս խոսվել է այդ մասին: A lot has been talked about it. Ձեր տղան շատ խելոք է: Your son is very clever.
b.	combinations of numerals with other parts of speech.
	Խաչատուր Աբովյանը երկու անգամ բարձրացել է Արարատի կատարը: Khachatur Abovyan has reached Ararat's top twice. Հինգ հարյուր տարի ապրել եմ կանգնած: I lived 500 years standing.
7.	Modifiers of basis (հիմունքի պարագա) show the bases (grounds) of the action and are expressed by:
a.	noun in instrumental case:
	Գիտական խորհրդի որոշմամբ 4-րդ կուրսի ուսանողները գնալու են արտադրական պրակտիկայի Լենինգրադ: As the study council decided fourth year student are to take their productive internship in Leningrad.

Ex. 394

Read and point out the modifiers.

Անիից էի վերադառնում: Անցնում էի հայկական մի գյուղի միջով: Գիշերը սաստիկ անձրև էր եկել, այնքան սաստիկ, որ շատ պատեր ու խրճիթներ էր փլցրել: Փողոցներից հեղեղներ էին վազում: Երկինքը ծածկված էր միաձույլ կապտագույն ամպերով: Դեռ էլի մեկ- մեկ անձրևում էր: Լույսը նոր էր բացվել: Կանչում էին մի քանի ուշացած աքաղաղներ: Խրճիթների երդիկներից սկսել էին ծխի սյուներ բարձրանալ ու տարածվել տանիքների վրա: Գյուղի վերջին խրճիթին էին հասել, երբ նրա դուռը ճռնչաց, գոմի ներսում կովի բառաչ լսվեց, մի քանի մանուկների ճիչեր ականջիս հասան, և առաջս դուրս եկավ մի ալեզարդ ծերունի, բահն ուսին: Նա մի վայրկյան ինձ նայեց, հետո պատերի տակով տեղ փնտրեց քայլելու: Քիչ հետո գյուղից դուրս էինք եկել: Ես էլ նրա քայլերով սկսեցի գնալ: ...Անցնելով, մի առ մի դիտում էի երկու կողքի արտերը: Ամեն մի փոսի մեջ պղտոր, կարմրագույն ջուր էր կիտվել, և շատ հասկեր լողում էին նրանց երեսներին, որպես խեղդվածներ:

(Վ. Փափազյան)

Ex. 395

Translate into Armenian and underline the modifiers.

1. We went for an interesting excursion yesterday. 2. The boy's face blushed with happiness at the news of his brother's arrival. 3. I forgot to take some needful stuff (necessities?) on the road because of hurrying. 4. It has been raining hard all day. 5. I didn't need to go to town. 6. My friend didn't come to classes because of being sick. 7. The wood work was done really skilfully. 8. We went to the mountains to see an old fortress. 9. In spite of first expression (??) the companion appeared to be very merry and talkative. 10. In spite of the bad weather everyone went hiking. 11. Suddenly a fire blushed in the turning (what is this about?). 12. We enraptured (delightedly) admired the picturesque sights of the Caucasian nature. Homogeneous parts of the sentence

Sentence?

Նախադասության համադաս անդամներ

Section 255

Parts of the sentence referring to one and the same word and answering one and the same question are called homogeneous parts (համադաս). Homogeneous parts of the sentence can be both principal and minor. E.g.

Homogeneous subjects.

Ոսկին, արծաթը և պլատինը թանկարժեք մետաղներ են:

Gold, silver and platinum are gems.

Հայր, մայր, տղա, աղջիկ կանգնած են պատշգամբում:

Father, mother, son, and daughter are standing in the balcony.

Homogeneous predicates.

Մենք խոսում, կարդում և գրում ենք հայերեն:

We speak, read and write in Armenian.

Քաղաքի հրապարակը լայն է ու գեղեցիկ:

The town's square is wide and beautiful.

Homogeneous attributes.

Պայծառ ու ջինջ երկնքում փայլում են աստղերը:

In the bright and clear sky shine stars.

Նա գնեց սպիտակ և կարմիր վարդեր:

He bought white and red roses.

Homogeneous objects.

Ես տեսել եմ Մոսկվան, Լենինգրադը և Թբիլիսին:

I have seen Moscow, Leningrad and Tbilisi.

Նա իր եղբորից և քրոջից շատ նամակներ է ստանում:

He receives many letters from his brother and sister.

Homogeneous modifiers.

Նա կարգապահ է և' տանը, և' աշխատանքում:

He is disciplined both at home and in the workplace.

Լուռ, դանդաղ, մտախոհ անցնում էր փողոցով:

He crossed the street silently, slowly and pensive.

Կարող ես գալ այսօր, վաղը կամ մյուս օրը:

You may come today, tomorrow or the day after tomorrow.

Ex. 396

Find homogeneous parts and point out what parts of the sentence they perform.

1. Մի ամբողջ ժամ հռհռացին, աղաղակեցին և ցրվեցին: 2. Գարուն է: Մեր փողոցում ծաղկում են նշենիները, խնձորենիները, տանձենիները, սալորենիները, ակացիաները: 3. Նա կամացուկ և համարյա անլսելի բաց արեց դուռը, մտավ ներս: 4. Փոքրիկ փողոցը հեղեղվեց մարդկանցով և կառքերով: 5. Պայծառ ուրախությունն արևով ու ուրախությամբ փռվել էր այգու վրա: 6. Տների առջևի հրապարակներում և փողոցներում դեռ ոչ ոք չկար: 7. Վարոսը հիշեց այն խաղաղ, մենավոր բնակարանը, որտեղ իրենց սերն էր ծաղկում: 8. Շուշանիկը հարգում էր նրա խելքը, կամքը, ուժը, կրթությունը, զարգացումը, բայց մտերմանալ... ոչ... դեռ չէր կարողանում: 9. Ամբոխը սանդուղքի վրա տեսնելով իր տիրոջը, աղաղակեց ուրախությունից ու հիացմունքից:

Address, parenthetical words, exclamations

Կոչականներ, միջանկյալ բառեր, միջարկություններ

Section 256

In the Armenian language in a sentence may be used words that are not parts of the sentence. Such are addresses (կոչականներ), parenthetical words (միջանկյալ բառեր), exclamations (միջարկություններ).

Section 257

Address is called words designating persons or subjects to which is addressed the speech.

Ընկերնե'ր, միշտ բարեխղճորեն կատարեցեք ձեր պարտականությունները:

Friends, always follow your responsibilities honestly.

Սիրելի հայրենիք, ամեն ինչ կանենք քո բարգավաճման համար:

Dear Native land, we will do everything for your prosperity.

Addresses can have initial, middle, or final positions in a sentence.

Մանկության օրե'ր, երազի նման

Անցաք գնացիք, այլ չեք դառնալու:

(Նալբանդյան)

Եկեք, քույրե'ր, սեք սարերի

Չքնաղագեղ ոգինե'ր,

Եկեք ջահել սիրահարի

Սերը ողբանք վաղամեռ:

(Թումանյան)

Քեզ ի՞նչ կարող է ասել իմ երգը,

Այնքան երգեր ես լսել, Արա'քս:

(Սահյան)

Addresses usually carry a stress on themselves (or exclamations) and separate from other parts of the sentence by commas.

Section 258

Parenthetical words show the attitude of the speaker towards the utterance he expresses, e.g.

Նա, անշուշտ, կօգնի մեզ:

He, surely, will help us.

Բոլորը, ըստ երևույթին, գիտեն այդ մասին:

Everyone probably knows about it.

Նրանք, երևի, այսօր կգան:

They will probably come today.

As parenthetical words are used: ասես as if, կարծես seems like, իհարկե of course, անշուշտ undoubtedly, ի միջի այլոց by the way, համենայն դեպս in any case, ըստ երևույթին probably, հավանաբար probably, անպայման surely, անկասկած doubtless, բարեբախտաբար fortunately, դժբախտաբար unfortunately, etc. Parenthetical words are usually separated from the other parts of the sentence by commas.

Section 259

Exclamatory words are used to express emotions and feelings of the speaker.

- Վա~յ, վա~յ, Մոսի' ջան, ինձ մի' սպանիր:
- Ա~խ, Անու~շ, Անու~շ, էդ ի՞նչ ես ասում:
- Օ~հ, ի~նչ սև վիճակ քեզ բաժին ընկավ:

(Հովհ. Թումանյան)

- Հե~յ, ազատության անպարտ զինվորներ:

(Հ. Հակոբյան)

Exclamatory words take exclamation marks and are separated from other parts of the sentence by commas.

Ex. 397

Find addresses.

Ցնծա', երկիր, արևային Հայաստան,

Հայոց հարսներ, մայրեր, քույրեր, ցնծացե'ք

Հնչե'ք ուժգին, շեփոր թմբուկ հազար ձայն,

Լույս- աղջիկնե'ր, վարդի անձրև տեղացե'ք:

Բարով եկաք, հայոց հերոս զավակներ,

Ահեղ կռվով, փառքով մտաք դուք Բեռլին...

Ցնծա', երկի'ր, վարդեր քաղեք, աղջիկնե'ր,

Հպարտ նայեք գալիք պայծառ օրերին:

(Սարմեն)

Ex. 398

Find parenthetical words and explain the punctuation marks.

1. Ոչի'նչ, դա մի նորություն չէ: 2. Բոլոր նորապսակները լալիս են, այո', իհարկե, ուրախությունից: 3. Հացթուխի հուսակտուր խոսքերի մեջ, կարծես, զգաց և հասկացավ, թե ինչ պատուհաս էր եկել իր գլխին: 4. Մայրը զգաց, որ, անշուշտ, մի բան է պատահել, և, իհարկե, կասկածեց, թե ինչ կարող է պատահած լինել:5. Ոչ, երևի այդպես չի, սուտ են ասում: 6. Ամենից առաջ, հարկավ, նա հիշեց աղջկան, թողեց խանութը բաց և ոտաբոբիկ, գլխաբաց վազեց տուն: 7. Այժմ նա, կարծես, մոռացել էր ամեն ինչ:

(Շիրվանզադե, "Չար ոգին")

Compound sentence

Բարդ նախադասություն

Section 260

The compound sentence consists of two or more simple sentences, expressing one complex idea. Compound sentences can be of two types:

1. Complex (բարդ համադասական)
2. Compound (բարդ ստորադասական) (this is a recursive definition...)

Complex sentence

Բարդ համադասական նախադասություն

Section 261

A complex sentence consists of two or more equal sentences (something like: of equal importance, but not equal: they are not the same). The simple sentences that make up the complex sentence are usually connected with coordinating conjunctions.

Զանգը հնչեց, և բոլորը ներս մտան դահլիճ:

The bell rang and everybody entered the hall.

Երկինքը աստիճանաբար սկսեց պարզել, բայց անձրևը դեռ չէր դադարում:

The sky gradually cleared up, but the rain didn't stop.

Նա երկար փնտրել է ինձ, իսկ ես չեմ իմացել այդ մասին:

He has looked for me for a long time, but I didn't know about it.

Simple sentences can be also connected without any conjunctions.

Գարունը եկավ, հալվեց ձյունը, քչքչում են առվակները:

Spring came, the snow melted, the streams bubble.

Պարզ գիշեր է, երկնքում փայլում եմ աստղերը:

It's a clear night, the stars are shining in the sky.

Compound sentence

Բարդ ստորադասական նախադասություն

Section 262

In the compound sentence one sentence serves for elucidation of the other. The sentence which is elucidated is called the principal (գլխավոր), and the sentence that elucidates the principal sentence the subordinate (երկրորդական). The subordinate sentence connects with the principal one by means of subordinating conjunctions or by relative pronouns.

Principal	Subordinate
Նա ասաց,	որ գալու է երեկոյան:
He said	that he will come in the evening.
Subordinate	Principal
Երբ անձրևը դադարեց	մենք վերսկսեցինք աշխատանքը:
When the rain stopped	we restarted the work.

In the formation of compound sentences there are the following peculiarities:

a. To the principal sentence can refer several equal compound (you probably mean subordinate here) sentences, independent from each other. Such sentences are called collaterally subordinated (համաստորադասական), e.g.

Երբ արևը մայր մտավ, և արևմուտքից սկսեց փչել մեղմ զեփյուռը, մենք շարունակեցինք մեր ճանապարհը:

When the sun set and light wind blew from the west, we continued our way.

b. A subordinate sentence not only can elucidate the principal sentence, but also another subordinate sentence.

The subordinate elucidating the principal sentence is called subordinate of the first degree (առաջին կարգի երկրորդական նախադասություն), and the subordinate elucidating a subordinate of the first degree is called subordinate of the second degree (երկրորդ կարգի երկրորդական նախադասություն), etc.

Էս էն տունն է, որ շինել է վարպետ Օհանը: 1. This is the house that built master Ohan. Էս էն ցորենն է, որ պահված է էն տանը, որ շինել է վարպետ Օհանը: 2. This is the grain that was hidden in the house that built master Ohan. Principal Subordinate of I degree Subordinate of II degree 3. Էս էն մուկն է, որ կերել է էն ցորենը, որ պահված է էն տանը, This is the mouse that ate the grain that was hidden in the house Subordinate of III degree որ շինել է վարպետ Օհանը: that built master Ohan.

4. Principal Subordinate I Subordinate II Էս էն կատուն է, որ բռնել է էն մկանը, որ կերել է էն ցորենը This is the cat that caught the mouse that ate the grain Sub. III Sub IV. որ պահված է էն տանը որ շինել է վարպետ Օհանը: that was hidden in the house that built master Ohan.

Section 263

In a compound sentence the subordinate sentence can stand:

a. before the principal sentence, e.g. Երբ արևը մայր մտավ, երկնքում փայլեցին աստղերը: When the sun set, stars shone in the sky. Եթե անձրևը չգար, մենք անտառում կլինեինք: If it didn't rain, we would be in the forest. b. after the principal sentence, e.g. Զգացվում է, որ նա այսօր հոգնած է: We can feel that he is tired today. Նա հայացքը չէր հեռացնում երեխաներից, որոնք խաղում էին պարտեզում: He didn't take his eyes off the children, that were playing in the park. c. in the middle of the principal sentence. Այս գիրքը, որ դու ինձ նվիրեցիր, կարդացվում է մեծ հետաքրքրությամբ: The book you gave to me is very interesting to read. Բեռնատար ավտոմեքենաները, որոնք շինարարության համար քար, ավազ են բերում, այդ փողոցով են անցնում: The trucks that for building bring stone, sand pass by that street. (Maybe better: The trucks that bring stone and sand for the construction work, pass by that street.) d. According to the place of the subordinate clause in the sentence, they are called prepositional (առաջադաս), postpositional (հետադաս) and interpositional (միջադաս).

=Ex. 399

a. Show compound and complex sentences b. In the compound sentences underline the principal sentence with one and the subordinate sentence with two lines.

1. Աննան դրանով չխաբվեց: Նա թերահավատությամբ — լրջորեն նայեց նրա աչքերին — ուզում էր ինչ- որ բան ասել, բայց Զաքարը մտավ, — նա այլ—ս ոչինչ չասաց: 2. Բայց կինը մինչ— անգամ չժպտաց, այլ շատ լրջորեն — մտախոհ նայեց Զազունյանին: 3. Արամիկը գնաց դեպի հյուրասենյակ, իսկ Էմման՝ դեպի դուրս: 4. Երկրորդ օրը Զազունյանը հիշեց, որ պետք է գնա Մարկոսյանների տուն: 5. Խոսակցությամբ տարված՝ նրանք չնկատեցին, թե ինչպես ժամանակն անցավ: 6. Չանցավ երեք րոպե, հյուրանոցի երկրորդ հարկի պատշգամբներից մեկի դուռը բացվեց, — գլխաբաց դուրս եկավ Զազունյանը, իսկ նրա ետ—ից՝ Զաքարը: 7. Այդ րոպեին Էմման այնքան նազելի, այնքան հրապուրիչ, այնքան գեղեցիկ էր, որ Զազունյանը ակամա հիացավ: 8. Էմման գլուխն ավելի խոնարհեց ձեռագործի վրա, — նրա մատներն սկսեցին ավելի արագ շարժվել: 9. Նրանք դարձյալ նույն նյութի մասին էին խոսում, երբ Զաքարը վերադարձավ պաշտոնատեղից: 10. Նա անուշադիր — տխուր հայացքով նայեց իր շուրջը, մեծ մասամբ դատարկ աթոռներին, որովհետ— հանդիսականների մեծ մասը դուրս էր գնացել դահլիճից, նայեց — ծանոթ օթյակին, որպեսզի լավ տեսնի, թե այն ինչ մարդ է, որից Զազունյանն այնպես խորշում է: 11. Այդ րոպեին դուռը արագ բացվեց, — շտապով ներս մտավ մանկահասակ մի կին: 12. Արդեն բավական ուշ էր, երբ նա կամեցավ վերադառնալ իր սենյակը: 13. Եր—ում էր, որ շատ էր տանջվում: 14. Աննան արագ նայեց նրան, վեր թռավ — վազեց նրա ետ—ից, բայց դռան մոտ հանկարծ կանգ առավ — դառնությամբ ժպտաց: 15. Այլ—ս այնպես անհամբեր չէր, ինչպես գիշերը: 16. Բոլորովին չէր նեղանում Էմմայից, որովհետ— հասկանում էր, որ նրա փոփոխության պատճառը սերն էր: 17. Նա այն ժամանակ ուշքի եկավ, երբ սկսեցին ծափահարել: 18. Նա ծիծաղեց, — նրա աչքերում եր—ացին արտասուքի փայլուն կաթիլներ:

(Նար-Դոս, "Զազունյան")

Ex. 400

Define the place of the subordinate sentences.

1. Տիկին Անուշը շարունակ պնդում էր, թե պետք է անպատճառ ամուսնուց բաժանվի: 2. Կայարանում արդեն հավաքվել էր մի մեծ բազմություն, երբ Սմբատը հասավ այնտեղ: 3. Սմբատը, որ վաղուց չէր տեսել նման հանդեսներ, անցնում էր սենյակից սենյակ և հետաքրքրությամբ դիտում: 4. Նրանք եկան այն եզրակացության, որ այդ կինը վախենում էր տալ այդ լուրերը տարածող մարդկանց անունները: 5. Հասմիկը հիշեց, որ Էլուշը հաճախ ռուսերեն էր խոսում իր ամուսնու հետ: 6. Երբ արդեն լիովին ապահով էի սենյակիս մեջ, նոր զգացի, որ ամբողջ մարմնովս դողում եմ: 7. Նույն օրը ուշ երեկոյան, երբ Գարեգինի մոտից նոր էի վերադարձել տուն, նա եկավ այնքան հարբած, որ ոտի վրա հազիվ էր կանգնում: 8. Այն ամառանոցը, ուր պատահել է այս դեպքը, այնքան փոքր է, որ աշխարհագրական մեծ քարտեզում ասեղի ծայրի չափ էլ չի բռնում: 9. Երբ տնեցիները դեռ քնած էին, Նարգիզը բարձրացավ գոմի կտուրը:

Types of subordinate sentences

Երկրորդական նախադասության տեսակները

Section 264

The subordinate sentence performs the function of one of the parts of the principal sentence-subject, the nominal part of a compound predicate, attributes, objects or modifiers.

1.	Subordinate clause (sentence) - subject (ենթակա երկրորդական նախադասություն). Պարզվեց, որ նա քո բարեկամն է: It turned out that he is your relative. Հայտնի է, որ նա ազնիվ մարդ է: It's known that he is an honest man. Ով շատ է աշխատում, նա շատ է ստանում: Who works much, gets much. Նրանք, ովքեր լավ են սովորում, բարձր գնահատական են ստանում: Those who study well, get good marks.
2.	Attribute subordinate clause (որոշիչ երկրորդական նախադասություն). Ես կարդացի այն գիրքը, որ դու նվիրել էիր ինձ: I read the book you gave to me.
3.	Subordinate clause - uncoordinated attribute (հատկացուցիչ երկրորդական նախադասություն). Հարգեցեք նրանց հիշատակը, ովքեր հերոսաբար զոհվեցին պատերազմում: Respect the memory of those, who heroically died in the war.
4.	Note: Subordinate clause - uncoordinated attributes are used comparatively seldom.
5.	Subordinate clause - apposition (բացահայտիչ երկրորդական նախադասություն). Երևանը, որ մեր հանրապետության մայրաքաղաքն է, օրեցօր գեղեցկանում է: Yerevan, which is the capital of our country, gets prettier every day. Դուք, որ լավագույն բանվորներ եք, գերակատարում եք ձեր պլանները: You, as best workers, overfulfil your plans.
6.	Subordinate clause - predicate (ստորոգելիական երկրորդական նախադասություն). Ես այն չեմ, ինչ երեկ էի: I am not what I was yesterday.
7.	Subordinate clause - direct or indirect object (ուղիղ կամ անուղղակի խնդիր երկրորդական նախադասություն). Նա զգաց, որ դրությունը անտանելի է: He felt, that the situation is unbearable. Մենք ջերմորեն ողջունեցինք նրանց, ովքեր հյուր էին եկել մեզ մոտ: We warmly greeted those who came to us. Մենք պարծենում ենք նրանցով, ովքեր ուսման առաջավորներ են: We are proud of those who are study leaders.
8.	Modifier subordinate clauses (պարագա երկրորդական նախադասություններ). Երբ անձրևը դադարեց, մենք շարունակեցինք մեր ճանապարհը: When the rain stopped, we continued our way. Դու սիրում ես զբոսնել այնտեղ, ուր աղմուկ չկա: You like to walk there, where there is no noise. Նա պատմեց այնպես, ինչպես ես էի պատմել: He told the same way as I had. Այսօր չկարողացանք անտառ գնալ, որովհետև ուժեղ անձրև էր եկել: We couldn't go to the forest today, as it had rained hard. Եթե դու համաձայն ես, հեշտությամբ գլուխ կբերենք այդ գործը: If you agree, we will easily deal with that matter.

Ex. 401

Define the types of subordinate clauses.

1. Երբ հեռավոր հարթավայրում արևը նոր է թեքվում դեպի արևմուտք, Մթնաձորում ստվերները թանձրանում են: 2. Անտառում հանկարծ կերևար, փայտահատի կողքին կկանգներ, կնայեր, թե ինչպես նա արագ կացնահար է անում ծառը: 3. Իջավ ձորը, լսեց, թե ինչպես սառույցի տակ խոխոջում է ջուրը: 4. Վեր բարձրանալիս Ավին զգաց, որ մեկը հետևում է իրեն: 5. Նստում էր առվի մոտ, նայում ջրի հանդարտ հոսանքին, չոր ծղոտներին, որոնք գալիս էին հեռուներից և ջրի հետ գնում: 6. Գլխահակ ծաղիկները բարձրացնում էին իրենց գլուխը, նայում արևին, որ կեսօրին, երբ արևը թեժանա, նորից խոնարհեն: 7. Իմ ծանոթը պատմեց այնպիսի բաներ լեռների մարդկանց մասին, որ այժմ էլ, երբ թերթում եմ իմ տետրը, սիրտս լցվում է կսկիծով և դառնությամբ: 8. Մեր զրույցը խանգարվեց, որովհետև լսվեց ոչխարների մայունի աղմուկը: 9. Բարձրահասակ մարդը բաժանում է մյուսներին, գրկում է տղային, որ կորյունի նման կռվում էր հասակակից երեք աղջիկների հատ: 10. Անտառն արդեն վերջացել և սկսել էր լեռնային փարթամ մարգագետինը, որի հատուկտոր թփերը ապացույց էին, թե ժամանակին մարգագետնի սևահողում աճել է կաղնին: 11. Կանաչների միջով հոսում էր գետակը, որի ակունքները անտառի մթին ձորերի աղբյուրներն էին: 12. Ձիապանի կանչը ինձ հիշեցրեց, որ ժամանակն է հրաժեշտ տալու:

(Ա. Բակունց)

Ex. 402

Translate into Armenian, underline the subordinate clauses.

1. The car stopped near the house where the kolkhoz office was. 2. The book, that my friend gave to me, has many valuable practical advices in it. 3. If you do physical training every day, you will become a hardened person. 4. Our group organized a literature study group for better study of Armenian literature. 5. A pioneer camp was opened in the forest, nor far from the river for pupils to rest well during the summer. 6. The steam locomotive was late two hours as a big storm broke out in the sea. 7. In front, where the road to the forest turned to the river, a kolkhoz herd was seen. 8. As the summer is, so is the grain.

Reduction of subordinate clause

Երկրորդական նախադասության կրճատում

Section 265

A compound sentence can be turned into a simple one. While doing this the part of the sentence that was expressed by the subordinate clause kind of reappears. While converting the compound sentence the following happens:

1.	Conjunctions and relative words are omitted. Սա այն աշակերտն է, որը երեկ ուշացել էր դասից: This is the student, that was late yesterday. Սա երեկ դասից ուշացած աշակերտն է: This is the student, who was late yesterday. Ես անում եմ այն, ինչ դու ես պահանջում: I do what you demand. Ես անում եմ քո պահանջածը: I do what you demand.
2.	The verbal predicate of the subordinate clause is replaces with an adverbial participle (a predicate expressed by means of forms of the present and past imperfective tense, turns into a subjective participle, and the predicate, expressed by means of past tense turns into an effective participle).
	Սա այն աշակերտն է, որ լավ է կարդում: This is the student that reads well. Սա լավ կարդացող աշակերտն է: This is the student that reads well. Սա այն աշակերտն է, որ լավ է կարդացել: This is the student that used to read well. Սա լավ կարդացած աշակերտն է: This is the student that used to read well.
3.	The nominal part of the compound predicate remains, and the copula is omitted or replaced by the impersonal forms of the verb.
	Ես գիտեմ, որ նա բժիշկ է: I know that he is a doctor. Ես գիտեմ նրա բժիշկ լինելը: I know his being a doctor.
4.	The subject of the subordinate clause, expressed by relative pronouns is omitted, other forms of the subject remain the same and are used in nominative or genitive case.
	1. Սրանք այն մարդիկ են, որոնք թշնամու դեմ պայքարել են հերոսաբար: Սրանք թշնամու դեմ հերոսաբար պայքարած մարդիկ են: 2. Պարզվում է, որ նա քո ընկերն է: Պարզվում է նրա՝ քո ընկեը լինելը: It turns out that he is your friend. 3. Տեսա Սուրենին, որը իմ երբեմնի դասընկերն էր: Տեսա Սուրենին՝ իմ երբեմնի դասընկերոջը: I saw Suren that once was my classmate. 4. Ասացին, թե Գուրգենը գնացել է տուն: Ասացին Գուրգենի տուն գնալու մասին: They told that Gurgen went home.

Ex. 403

Point out the type of the subordinate clauses. Turn the compound sentences into simple.

1. Այն, ինչ որ տեսա, ինձ հաճելի զարմացում պատճառեց: 2. Պարզվում է, որ նա անհույս սիրահարված է մի երգչուհու վրա: 3. Վիճաբանությունը գուցե շարունակվեր, եթե կրկին ներս չմտներ Լևոնը: 4. Հետևյալ օրն իսկ եկավ սենյակս և ուրախ- ուրախ հայտնեց, թե մայրն արդեն առողջանում է: 5. Վերջին յոթ տարվա ընթացքում նա լսել է գրեթե բոլոր նշանավոր երգիչներին ու նվագիչներին, որոնք այցելել են Ռուսաստան Օդեսայի վրայով: 6. Երբ ավարտվեց, մի քանի վայրկյան լուռ էր, անշարժ, աչքերը տակավին հառած արեգակի շողերին, որոնք հետզհետե գունատվում էին: 7. Բայց նա չլսեց: Անշարժ էր. նուրբ շրթունքները, որոնք միշտ սեղմված էին, դողում էին: 8. Զարմանալին այն էր, որ թատրոնների շուրջն էլ չէր հանդիպում Լևոնին: 9. Ցավալի էր ինձ համար, որ նա այցելում է այդ ստորին վայրերը: 10. Լևոնը փնտրում էր կիթառը, որ գնա յուր գործին: 11. Մի չնչին գումար, որ կարողացավ նա խնայել առաջին ամիսը, նորից վերակենդանացրեց նրա հույսերը: 12. Այդ օրը ես վերադարձա դրսից տուն ուշ գիշերին, որպեսզի չհանդիպեմ Լևոնին: 13. Սակայն Լևոնն ավելի մեծահոգի և վեհանձն էր, քան կարող էի երևակայել:

(Շիրվանզադե, "Արտիստը")

Ex. 404

Find the subordinate clauses of the second degree and define their type.

1. Երբ լսեց, որ Շմավոնին հանում են և նրա փոխարեն իրենց կոլխոզի նախագահ նշանակում Լևոն Լամբարյանին, գլխին կացնի հարված ստացածի պես նայեց Մաթոս Գրիգորյանին: 2. Հաշվապահը փորձեց ժպտալ, բայց երկյուղն այնքան ծամածռեց նրա ժպիտը, որ Գրիգորին թվաց, թե նա պատրաստվում է լաց լինել: 3. Սրտատրոփ սպասում էր, թե Լիպարիտն ինչ կպատասխաներ մայրաքաղաքից եկած հեռագրին, որ գրված է Սանդարյանի համաձայնությունն առնելուց հետո: 4. Լիպարիտը մի պահ մտահոգ նայեց նրան և ապա սկսեց բացատրել, թե ինչպես եղավ, որ Ղազարյանն առաջադրվեց իբրև Հացավանի պարտկազմակերպության քարտուղար: 5. Ավելի հարմար բնակարան ընտրելու նպատակով Էլուշը շրջեց գյուղի բոլոր թաղամասերը և համոզվեց, որ ամենալավ բնակարանը հենց այն է, որ զբաղեցրել է իր ամուսինը: 6. Գիտե՞ արդյոք ընկեր Վաչագան Խորխոռունին, որ կոլխոզի դրությունն այնպես չէ, ինչպես նկարագրել է իր ակնարկում: 7. Կոլխոզի նախագահը վերադառնում էր հանդից, որպեսզի ստուգի գոմերը և նորից ստուգի խոտի դեզը, որը նրա աչքին շատ արագ էր սկսում հալվել: 8. Եթե Մարիամից պահանջեցին, որ նա իր տասակետը հայտնի, պարզ է, որ Փիլոյից էլ կպահանջեն:

(Ն. Զարյան, "Հացավան")

Participle locution

Դերբայական դարձվածք

Section 266

Participle locution is called a part of the sentence, expressed by an impersonal form of the verb with elucidatory words. The fundamental part of participle locution can be infinitive, future participle, effective and subjective participles, also secondary form of present participle, e.g.

Ես սիրում եմ մենակ թափառել անտառում:

I like to ramble in the forest alone.

Նրա կարդացած զեկուցումը հետաքրքիր էր:

The speech (lecture?) he gave was very interesting.

æրից փախչողը կրակի մեջ ընկավ:

The one running away from the water got into a fire.

Տուն գնալիս հանդիպեցի ընկերոջս:

When going home (When/as I went home) I met my friend.

Participle locutions in the sentence can serve as subject, attribute, object and other parts of the sentence.

Parts of the sentence, expressed by impersonal forms of verbs, in contrast to usual parts of a sentence, can have by their side verbal minor parts of the sentence, and also a subject.

Parts of participle locution are called secondary subject (կողմնակի ենթակա), secondary object (կողմնակի խնդիր), secondary attribute (կողմնակի պարագա).

Examples of secondary subjects:

1. Լույսը բացվելուն պես մենք շարունակեցինք մեր ճանապարհը:
   As soon as the day broke we continued our way.
2. Քո կարդացած զեկուցումը հետաքրքիր էր:
   The speech you read was really interesting.
3. Կատարիր բժշկի տված խորհուրդները:
   Follow the doctor's advices. ("Follow the advices the doctor has given.")
4. Արևի մայր մտնելուց առաջ մենք վերջացրել էինք մեր աշխատանքը:
   Before the sun set we had finished our work.

Secondary subject has the form of nominative or genitive case:

1. Գայլից վախեցողը անտառ չի մտնի:
   Who is afraid of wolves will not go to the forest.
2. Գետին մոտեցողները հանկարծ կանգ առան:
   People that were coming near to the river stopped.
3. Լույսերով ողողված դահլիճը լեփլեցուն էր:
   The hall that was full of lights was full.

Examples of secondary attribute:

1. Պարտեզում նստած ծերունիները զրուցում էին անցած- գնացած օրերի մասին:
   Old men sitting in the park were talking about their past days.
2. Ուրախությունից փայլող նրա աչքերում արցունքի կաթիլներ երևացին:
   In his eyes that shone from happiness showed up drops of tears.
3. Ձմռանը ձյունով պատած դաշտերը նորից կանաչեցին:
   The fields that were covered with snow during the winter again became green.
4. Մրցության գնացածները վերադարձան հաղթանակով:
   People that went for competitions came back with victory.

Participle locutions and subordinate clauses are usually mutually substituting syntactic constructions. Thus, for example, in the following sentences the subordinates can be replaced by participle locutions.

1. Ծերունիները, որ նստած էին պարտեզում, զրուցում էին անցած- գնացած օրերի մասին:
   Պարտեզում նստած ծերունիները զրուցում էին անցած- գնացած օրերի մասին:
2. Դաշտերը, որոնք ձմռանը ձյունով էին պատած, նորից կանաչեցին:
   Ձմռանը ձյունով պատած դաշտերը նորից կանաչեցին:

Ex. 405

Copy out and underline the participle locutions.

1. Նրա մաքուր սափրված երեսի կարմիր գույնը մի վայրկյանում թռավ դժբախտ լուրը լսելու ժամանակ: 2. Թավ հոնքերի տակից փայլեցին անսովոր վիշտ արտահայտող սև աչքերը: 3. Մի քանի րոպեից հետո սևագույն նժույգներով լծված փառավոր կառքը թանկագին, տաք մուշտակի մեջ փաթաթված Իվան Գրիգորիչին տանում էր գործարան: 4. Տեղ հասնելով, Իվան Գրիգորիչի առաջին հայացքը հազիվ կարողացավ ճանաչել կրակի և ծխի մեջ կորած գործարանը: 5. Վերջին խոսքերն արտասանելիս ծերունու ձայնն աստիճանաբար փոխվում էր, հետզհետե թուլանալով: 6. Ամենքը փլչող պատերից հեռացած, խռնվում էին փողոցներում: 7. Սուսանի հետ խաղացող երեխաների թվում կար մոտ տասնմեկ տարեկան մի տղա: 8. Եվ այս նպատակին հասնելու համար գիշեր- ցերեկ նա մտածում էր, տեսակ- տեսակ ծրագրեր էր կազմում: 9. Այսպիսի մտածմունքներով պաշարված, մի երեկո Սեյրանը իրենց բակում գլուխը կրծքին թեքված շրջում էր հետ ու առաջ: 10. Վիրավորված սրտով, փշրված հույսերով Սեյրանը բաժանվելով Սուսանից, տուն վերադարձավ: 11. Փողոցների անկյուններում ցցված լապտերների լույսը սփռվել էր ցեխոտ ճահիճների վրա:

(Շիրվանզադե)

Ex. 406

Replace participle locutions with subordinate clauses.

1. Այդ խոսքերով հետ նա բաց արեց իր սենյակի դուռը և ետ կանգնեց՝ Էմմային ներս թողնելու համար: 2. Զազունյանի մեկնելուց հետո Էմմայի համար աշխարհը կարծես դատարկվեց: 3. Դեպի Զազունյանը տածած զգացմունքը սառչում էր նրա սրտի մեջ և այլևս այնպես չէր անհանգստացնում նրան: 4. Զազունյանին տեսնելուն պես՝ մի դող անցավ նրա ամբողջ մարմնով: 5. Աննան Զազունյանի հետ ծանոթանալու հենց առաջին օրից զգում էր, որ նրա հետ կարելի է միայն հեգնորեն խոսել: 6. Այնուհետև մինչև Զազունյանի գնալը նրա խելքը կարծես գլխին չէր: 7. Արագ քայլերով Միքայելյանը փողոցի մի կողմից մյուսն անցնելիս, փոքրիկ կամուրջի վրա, որ գցած էր փողոցի և մայթի միջև անցնող ջրանցքի վրայից, մեկը հանկարծ կտրեց նրա առաջը:

(Նար- Դոս, "Զազունյան")

Ex. 407

Analyse the sentences and find minor parts.

1. Արահետով բարձրանալիս միշտ ետ էի նայում: 2. Նա կտրեց փողոցը, զգուշությամբ կոխելով անձրևից թրջված և լապտերների լույսից փայլփլող սալաքարերը: 3. Այդ փողոցով էին անցնում և գյուղերից եկող սայլերը, որովհետև հին ճանապարհը նորոգում և լայնացնում էին: 4. Ծաղկափոշու մեջ թաթախված գունավոր բզեզի մանուշակը ճոճք է թվում, աշխարհը ծիրանագույն բուրաստան: 5. Ոչ միայն զգեստից, այլև ձի նստելուց երևում էր, որ առաջին երկու ձիավորը քաղաքի մարդիկ են և չեն տեսել ոչ Կաքավաբերդը, ոչ նրա քարափը: 6. Ձիերը անգղների կռնչոցից վախեցան, խլշեցին ականջները, իրար մոտեցան: 7. Նա պոկոտում էր քարերին փաթաթված բաղեղը, փայտի ծայրով արմատախիլ անում քարի ճեղքում բուսած մանուշակը, ձեռքով քարը շոյում և սրբում գրերի հողը: 8. Անծանոթ մարդկանց ներս գալը նրանց զարմացրեց: 9. Ծառերին փաթաթված վազերը օրորվում էին քամուց, Դիլան Դայու միտքն էլ տարուբեր էր լինում, ինչպես քամիների բերանն ընկած չոր տերև: 10. Մինչև լուսաբաց իր ապրած տարիները հազար անգամ վերհիշեց:

(Ա. Բակունց)

Punctuation

կետադրություն

Section 267

There are three groups of punctuation marks in the Armenian language:

a. stops (տրոհության նշաններ)
b. intonation marks (առոգանության նշաններ)
c. explanatory marks (բացահայտության նշաններ)

Stops

Տրոհության նշաններ

Section 268

Stops are: վերջակետ (full stop) marked by two dots (:); միջակետ (colon) marked by one dot (.); ստորակետ (comma) (,); բութ dividing mark, marked by the sign (`).

1. The full stop վերջակետ (:) by its use corresponds to the English full stop. Սրաֆիոն Գասպարիչը գրեթե ուժով նրանց տարավ մյուս սենյակը: Այնտեղ նրանք կարող էին ազատություն տալ իրենց լեզուներին ու արցունքներին: Հետո նա բոլորին խնդրեց անցնել այնտեղ: Սմբատը դուրս եկավ, թաշկինակը աչքերին սեղղմած: Նրա հետևից գնացին մյուսները:

(Շիրվանզադե) 2. The colon միջակետ (.) corresponds to English semicolon and sometimes to the colon. a. between two connected, but relatively independent sentences. Պարզ գիշեր է. լուսինը փայլում է երկնքում: b. before the direct speech, e.g. Վ. Ի. Լենինը ասել է."Իմպերիալիզմը կապիտալիզմի բարձրագույն փուլն է": c. after reduced words (abbreviations, apparently), e.g. Ընկ. Վարդանյանը մեր սիրելի ուսուցիչն է: 3. The comma ստորակետ (,) is used in the same cases as in English. Այն ժամանակ, երբ հայերն իրենց երկրում զբաղված էին խաղաղ աշխատանքով, սուրհանդակ եկավ Արտաշատ՝ Հայաստանի մայրաքաղաքը, և հայտարարեց, որ պարսից զորքը պատրաստվում է հարձակվելու Հայաստանի վրա: 4. The dividing mark բութ (`) by its use in some cases corresponds to the colon, and in others to the English dash. The dividing mark is used: a. before the apposition to separate from the attributed word: Սուրենը՝ մեր կուրսի ավագը, կարդաց ուսանողների ազգանունները: Suren, the monitor of our group, read the students' surnames. b. instead of the missing part of a sentence: Մենք գնում ենք տուն, իսկ դուք՝ պարտեզ: We go home, and you to the park. c. to single out the participle locution: Ու թևերն ահա փռած տիրաբար՝ Թռչում է հոգիս, թռչում դեպի տուն:

(Հովհ. Թումանյան)

Intonation marks

Առոգանության նշաններ

Intonation marks of the Armenian language are: շեշտ stress ('), հարցական նշան question mark (՞), բացականչության նշան exclamation mark (~).

1. Stress շեշտ is put on the last syllable of the word, to express order, address, command. Stress can also be used to stress some words in the sentence. Էս է, որ կա... Ճիշտ ես ասում. Թասդ բե'ր, Էս էլ կանցնի հանց երազում, Թասդ բե'ր:

(Թումանյան) Դու' ես իմ ճրագը, դու' ես իմ վարդը... - Թռե'ք, անցե'ք, իմ սիրուն ոչխարներ,- երգում էր Հասոն: - Թռե'ք, իմ թավամազ գառնուկներ եկե'ք ձեր տիրոջ մոտ:

(Վ. Փափազյան) 3. A question mark հարցական նշան is put over the last syllable of the word that expresses the question. Դու աշխատու՞մ ես գործարանում: Դու՞ ես աշխատում գործարանում: Դու գործարանու՞մ ես աշխատում: 4. An exclamation mark բացականչական նշան is put over the last syllable of the word, expressing exclamation, surprise, joy, happiness, fear, adoration, etc. Ինչպիսի~ հերոս ընկերներ մեռան,- Մեռան՝ չկորան...

(Հ. Հակոբյան)

Եփրեմ պապը շա~տ ծեր էր:

(Ստ. Զորյան)

-Հե~յ, քաջ Թաթուլ, կանչեց Շահը, Անմա՞հ էիր քեզ կարծում. Ե'կ, բերել եմ ես քո մահը, Ի~նչ ես թառել ամրոցում:

(Թումանյան)

Explanatory marks

Բացահայտության նշաններ

Explanatory marks are:

a.	Անջատման գծիկ dash ( - )
	The dash (անջատման գիծ) in the Armenian language is mainly used in dialogues, e.g.
	- Դուք ճանաչում եք Լևոնին,- դիմեց ինձ օրիորդ Ռաիսան, հրեուհի ատամնաբույժը: - Ո'չ: - Օ, այդ աններիելի է,- գոչեցին Լուիզան ու Լուկրեցիա Կավալլարոն: - Իմ կարծիքով,- ասաց Կավալլարոն,- ով գեղարվեստագետ է, իրավունք չունի Լևոնին չճանաչելու: (Շիրվանզադե)
b.	Գծիկ hyphen (-)
	The hyphen (գծիկ) is put between two words expressing one idea, e.g.
	մեն- մենակ, քսան- երեսուն, կայարանում կանգ առավ Երևան- Թբիլիսի գնացքը, փունջ- փունջ, խումբ- խումբ, շուտ- շուտ:
c.	Կախման կետ omission mark (...)
	The omission mark (կապման կետեր) is put to indicate unfinished expressions, e.g.
	"Լուր-դա-լուրը" դադարեց, նրա խաղի վերջին թրթռումը գնաց մեռնելու օդի մեջ... Հետո... լսվեց մի ճիչ: Ու երկու մարմիններ արագ պտույտ գործելով օդի մեջ, գնացին միասին ջախջախվելու անդնդի խորքում... և միմյանց գրկում: Հասոն ու Զալխեն էին դրանք: (Վ. Փափազյան)
d.	Բազմակետ three dots (....)
	Three (or four?) dots (բազմակետ) is used to indicate an expression given briefly (in abbreviated form), e.g.
	Բարձր սարեր, ա'յ սարեր.... Դուք էլ ինձ հետ ձեն տվեք.... (Հովհ. Թումանյան)
e.	Չակերտներ quotation marks (" ")
	Quotation marks (չակերտներ) (" ") are used in the same cases as in English, e.g.
	Ես կարդում եմ "Կոմունիստ", "Պրավդա", "Գրական թերթ" և այլն: Նրանք անգիր գիտեն Հովհ. Թումանյանի "Անուշ" և "Թմկաբերդի առումը" պոեմները:
f.	Փակագծեր brackets ( )
	Brackets (փակագծեր) ( ) are used in the same cases as in English, e.g.
	Արամը (այդպես է իմ ընկերոջ անունը) այսօր մեկնում է գյուղ: Մռայլ սպան լուռ շրջում էր աջ ու ձախ (Արդյոք հիշե՞ց նա իր մորը սգավոր), Գունատվում էր մութ գիշերը և ուրախ Արեգակն էր ոսկեզօծում սար ու ձոր: (Վ. Տերյան)
g.	Ենթամնա transfering mark (-)