Armenian Language Lessons Chapter 2

Lessons
Introduction
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6a
Chapter 6b
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9a
Chapter 9b

MORPHOLOGY

ՁԵՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

PARTS OF SPEECH

ԽՈՍՔԻ ՄԱՍԵՐ

Section 35

There are 9 parts of speech in the Armenian language.

Գոյական անուն	Noun
Ածական անուն	Adjective
Թվական անուն	Numeral
Դերանուն	Pronoun
Բայ	Verb
Մակբայ	Adverb
Կապ	Preposition and Postposition
Շաղկապ	Conjuction
Ձայնարկություն	Interjection

The first 6 parts of speech, that show objects, their qualities, etc, make the parts of the sentence. Prepositions, Conjuctions and Interjections never make parts of the sentence.

Noun

Գոյական անուն

Section 36

Nouns are names of objects, i.e. things, human beings, animals, materials and abstract notions (e.g., table, house, man, girl, dog, lion, snow, sugar, love, beauty).

Section 37

Semantically all nouns can be divided into two main groups - proper names (e.g., John, London) and common nouns. Proper names are written with capital letter, e.g., Աշոտ Գրիգորյան - Ashot Grigoryan, Սեւանա լիճ - Lake Sevan, Արարատ - Ararat, Հայաստան - Armenia, etc.

Section 38

In Armenian, nouns answer the questions who (ո՝վ) and what (ի՝նչ). Those whose answers include a noun showing persons, e.g., Ո՝վ է կարդում - who is reading? ուսանողը - student, աշակերտը - pupil, բանվորը - worker, answer the question who. All the other nouns (animate, inanimate) answer the question what (ինչ), e.g., ի`նչն է գեղեցիկ - what's pretty? - երկինքը - the sky, հրապարակը - the square, դաշտը - the field. Ի՝նչն է վազում - what's running? - ձին - the horse, գայլը - the wolf, կատուն - the cat, շունը - the dog, etc. In plural nouns answering the plural questions ովքե՝ր (who all), ինչե՝ր (what all), e.g., Ովքեր եկան - who has come? երեխաները - children, դասախոսը - lecturer, ի՝նչեր կան - what's there? գրքեր - books, աթոռներ - chairs, շներ - dogs, կովեր - cows.

Note: the interrogative pronouns who and what do not have plural in the English language. The corresponding pronouns in Armenian have singular and plural forms (ովքեր, ինչեր).

Section 39

The grammatical category of gender is missing in Armenian. To differ female names, the suffix ուհի is often used, e.g., աշակերտ (pupil-male), աշակերտուհի (pupil-female), բանվոր (worker-male), բանվորուհի (worker-female), դերասան (actor), դերասանուհի (actress), ուսանող (student-male), ուսանողուհի (student-female), etc.

Ex. 63

Read. Ask questions to nouns.

1. Հրապարակը գեղեցիկ է:
2. Ուսանողը գրում է:
3. Արմիկը կարդում է:
4. Շունը կենդանի է:
5. Ձին վազում է:
6. Երեխան խաղում է:
7. Զանգը հնչեց:
8. Բաժակը կոտրվեց:
9. Գնացքը գալիս է:
10. Արջը քնած է:
11. Ջուրը եռում է:
12. Նախագահը զեկուցում է:
13. Աշակերտները պարապում են:
14. Դուռը բաց է:
15. Ժողովը վերջացավ:
16. Տրակտորը վարում է:
17. Աղջիկները ծիծաղում են:
18. Կատուն մլավում է:

Example:

Ի՝նչն է գեղեցիկ:- Հրապարակը:

Ո՝վ է գրում:- Ուսանողը:

TEXT FOR TRANSLATION

BAD FRIEND

Two friends were walking through a forest. One of them had a gun. Suddenly a big bear sprung out in front of him. The friend with the gun ran and quickly climbed up a tree. The other friend stood on the road. The bear went straight at him. Then he fell on the ground and pretended to be dead, he had heard that bears do not touch the dead. The bear came up and began sniffing around the man. He lay still and didn't move. The bear sniffed his face and the man stopped breathing. The bear thought that he is dead and went away. When the bear was gone, the first friend came down the tree and asked: "What did the bear whisper in your ear?". "He told me that people who leave their friends in trouble are bad friends".

Vocabulary
Բառարան

through the forest	անտառով
two friends	երկու ընկեր
gun	հրացան
in front	դեմ
sprung out	դուրս թռավ
huge	հսկա
bear	արջ
climbed up	բարձրացավ
fell on the ground	ընկավ գետին
went straight towards him	գնաց ուղիղ դեպի նա
pretended to be dead	մեռած ձեւացավ
they don't touch the dead	մեռածներին ձեռք չեն տալիս
to sniff around	հոտոտել
stopped breathing	դադարեց շնչել
came down	իջավ
went away	հեռացավ
whispered in one's ear	շշնջաց
in trouble	փորձանքի մեջ
they're leaving	թողնում են

The Number of Nouns

Գոյականների թիվը

Section 40

Number is the form of the noun which shows whether one or more than one object is meant. Nouns have two number forms - singular (եզակի) and plural (հոգնակի), e.g., ծառ - ծառեր (tree - trees), քաղաք - քաղաքներ (town - towns), փողոց - փողոցներ (street - streets), etc.

Տերևը կանաչ է: The leaf is green.

Տերևները կանաչ են: The leaves are green.

Բանվորը աշխատում է: The worker is working.

Բանվորները աշխատում են: The workers are working

Section 41

The plural of nouns is formed by particles -եր or -ներ. եր is added to monosyllabic nouns, e.g.

ամպ - ամպեր cloud - clouds բառ - բառեր word - words գյուղ - գյուղեր village - villages երգ - երգեր song - songs ժամ - ժամեր hour - hours լուր - լուրեր news - news միտք - մտքեր thought - thoughts սիրտ - սրտեր heart - hearts տեղ - տեղեր place - places

ներ is added to polysyllabic nouns, e.g.

դանակ - դանակներ knife - knives աղբյուր - աղբյուրներ spring - spring բանվոր - բանվորներ worker - workers սեղան - սեղաններ table - tables աթոռ - աթոռներ chair - chairs սենյակ - սենյակներ room - rooms հանրակացարան - հանրակացարաններ hostel - hostels բնակարան - բնակարաններ apartment - apartments դասարան - դասարաններ classroom - classrooms

Note: In case a polysyllabic word ends with ն, in plural it is written with double ն, e.g., սեղան - սեղաններ (table - tables), ճաշարան - ճաշարաններ (restaurant - restaurants), պատություն - պետություններ (country - countries), etc.

Section 42

Some monosyllabic words in plural take -ներ and not -եր. Some of them are:

դուռ - դռներ door - doors ձուկ - ձկներ fish - fish մուկ - մկներ mouse - mice եզ - եզներ ox - oxen գառ - գառներ lamb - lambs թոռ - թոռներ grandchild - grandchildren լեռ - լեռներ mountain - mountains մատ - մատներ finger - fingers հարս - հարսներ bride - brides

In old Armenian language these words ended with ն - դուռն, ձուկն, մուկն, եզն, etc. In present (modern) Armenian ն appears while forming the plural and in derivative words, e.g., ձկնորս, անձնական, etc. Note: the plural of ռուս (Russian) is formed by suffix ներ: ռուս - ռուսներ (Russian - Russians).

Section 43

In some cases the plural is built by the suffix ք: ք is generally added to nouns with suffix ացի, e.g., գյուղացի - գյուղացիներ or գյուղացիք (peasant - peasants), երևանցի - երևանցիներ or երևանցիք (Yerevan inhabitant - inhabitants), անգլիացի - անգլիացիներ or անգլիացիք (English - English), etc.

The plural form with ք is mostly particular to spoken language.

Section 44

Words մարդ man and կին woman in plural have մարդիկ (men), կանայք (women) forms, and represent remainders of old Armenian.

Section 45

When the plural of monosyllabic words is formed, automatic alternation takes place, e.g., ջուր - ջրեր (water - water), սիրտ - սրտեր (heart - hearts), etc. In many words alternation of vowels doesn't appear, e.g., մանուկ - մանուկներ (baby - babies), մարտիկ - մարտիկներ (combatant - combatants), etc. Exception is the word երկիր, country, which in plural has the form երկրեր.

Ex. 64

Form the plural of the following nouns.

աչք eye գործ work զույգ pair թերթ paper խոզ pig խումբ group կով cow հայր father ճաշ dinner շիշ bottle դուռ door ձուկ fish բեռ burden ձեռք hand ըոտ leg եզ ox գառ lamb գրադարան library աշխատանք work ուսանող student ընտանիք family նստարան bench դահլիճ hall գլուխ head դպրոց school բաժակ glass սեղան table թոռ grandchild լեռ mountain մատ finger հարս bride ռուս Russian

Example: աչք - աչքեր, խումբ - խմբեր

Ex. 65

Form the plural of nouns playing the role of subject agreeing it with the predicate.

Լեռը բարձր է: Թոռը սիրում է պապին: Գործարանը գտնվում է քաղաքի հարավային մասում: Սենյակը լուսավոր է: Ուսանողը գիրք է կարդում: Դասն սկսվեց: Աղջիկը երգում է: Նամակը սեղանի վրա է: Դուռը փակ է: Բանվորը վերադառնում է գործարանից: Երեխան անտառ գնաց:

Example: Լեռը բարձր է: Լեռները բարձր են:

Ex. 66

Describe your home-town using the following words in plural.

ըՓողոց, տուն, խանութ, լուսամուտ, դուռ, այգի, ծառ, հրապարակ, թատրոն, թանգարան, տրամվայ, տրոլեյբուս, դպրոց:

Text for reading
Ընթերցանության տեքստ

Անցյալ տարի մարտին ես հիվանդ էի: Մի քանի օր անընդհատ վատ էի զգում ինձ: Որոշեցի դիմել բժշկին և գնացի հիվանդանոց: Երբ ներս մտա ընդունարան, այնտեղ սպասում էին մոտ 10 հիվանդներ: Վերջապես հերթն ինձ հասավ: Ես ներս մտա բժշկի առանձասենյակը: Բժիշկը ուշադրությամբ քննեց և դեղատոմս գրեց: Դեղատնից վերցրի անհրաժեշտ դեղորայք: Մի քանի օրից հետո ես արդեն առողջ էի:

Vocabulary - Բառարան

հիվանդ sick ըվատ էի զգում was feeling bad դիմել բժշկին to visit a doctor հիվանդանոց hospital ընդունարան reception room առանձնասենյակ cabinet սպասում էին were waiting հերթ turn ըուշադրությամբ carefully ըքննեց examined դեղատոմս գրեց to write out a receipt դեղատուն drugstore դեղորայք medicine մի քանի օրից couple of days հետո after/later ես առողջ էի I was healthy

Questions - Հարցեր

Ե՝րբ էիր դու հիվանդ:

Ի՝նչ որոշեցիր անել:

Ովքե՝ր էին սպասում ընդունարանում:

Ի՝նչ գրեց բժիշկը:

Դեղորայքը որտեղի՝ց վերցրիր:

Ե՝րբ առողջացար:

Category of Definite and Indefinite

Որոշյալև անորոշ առում

Section 47

Armenian nouns have the categories of definite and indefinite. The definite category shows that the object is known to the speaker. The indefinite category (անորոշ առում) shows that the object is unknown to the speaker. The definite category is expressed by means of articles (հոդ) ը or ն, and the indefinite category by means of article մի or by absence of any article.

Examples:

Expression of definite

Վարդը աճում է պարտեզում:

The rose grows in the garden

Ծերուկն եկավ:

The old man came.

Expression of indefinite

Վարդ է աճում պարտեզում:

A rose grows in the garden.

Մի ծերուկ եկավ:

An old man came.

Words that end with a consonant take the article "ը", e.g., ծառ - ծառը (tree), գիրք - գիրքը (book), թուղթ - թուղթը (paper), and those that end with a vowel take the article "ն", e.g. ձի - ձին (horse), առու - առուն (gutter), երեխա - երեխան (child), տղա - տղան (boy), ոսկի - ոսկին (gold), etc.

Sometimes instead of the article "ը", the article "ն" is used. This happens when the first sound of the coming word is a vowel, e.g., Ուսանողը գնաց - the student went away, but ուսանողն ասաց - the student said, սենյակը լուսավոր է - the room is light, but սենյակն արևոտ է - the room is sunny, etc.

Section 48

Only the Nominative, Dative and Accusative cases take a definite article.

Ex. 67

Write the following nouns with their corresponding definite article.

Հայացք, կոշիկ, ծայր, սենյակ, դուռ, բանալի, հայելի, ծերունի, ծառա, գրպան, տղա, ճառագայթ, բնակարան, գինի, կատու, ծաղկաման:

Example:

հայացք - հայացքը

բանալի - բանալին

Ex. 68

Nouns of indefinite form write in definite.

1. Սուրիկը վերցրեց թուղթ ու մատիտ և նամակ գրեց: 2. Նա նամակ ուղարկեց իր եղբորը: 3. Աշոտի քույրը կարդում է գիրք: 4. Նա շատ է սիրում գրքեր: 5. Ճանապարհին հանդիպեց բանակայինին: 6. Նա դաս է պատմում: 7. Մի կին էր անցնում փողոցով: 8. Մի գիրք նվիրեցին ինձ:

Ex. 69

Fill in the blanks with the corresponding articles.

1. Վաղուց նրա աչքեր___ չէին տեսնում, ականջներ___ ծանր էին լսում, իսկ գլուխ___ շարունակ դողում էր:
2. Նստում էր Հասո___ ժայռերի գլխի___, աչքեր___ ուղղում լայն հորիզոնի___:
3. Ձի___ զգում էր, որ հեծվոր___ իրեն փաղաքշական խոսքեր է ուղղում:
4. Տան դուռ___ ճռռալով բացվեց, և երևաց պրակտիկանտուհի___:
5. Պրակտիականտուհու___ շատ դուր եկավ այդ պատասխան___:

Text for translation:

Vladimir Ilyich Lenin
Վլադիմիր Իլյիչ Լենին

Vladimir Ilyich Lenin was a friend of the workers. He wanted to change all the orders. He wanted all the working people to live well. Lenin struggled for work. Lenin began gathering those who were for the workers. As their number grew, the working party - the party of communists became stronger. The party saw that nothing will be achieved without struggle. All the workers around the world began to understand this.

Vocabulary
Բառարան

was a friend to workers - բանվորների բարեկամն էր wanted - ցանկանում էր, ուզում էր to change - փոխել, վերափոխել to live well - լավ ապրել struggle for work - պայքարում էր գործի համար to gather - հավաքել their number grew - նրանք ավելի շատացան will not achieve - չես հասնի all the countries - բոլոր երկրների

Cases of the Armenian Language
Հայերենի հոլովները

Section 49

There are seven cases in the Armenian language:

• Ուղղական - Nominative
• Սեռական - Genetive
• Տրական - Dative
• Հայցական - Accusative
• Բացառական - Ablative
• Գործիական - Instrumental
• Ներգոյական - Locative

Nominative Case * Ուղղական հոլով

Section 50

The nominative case, as the case of the object, shows the doer or the subject, e.g.

Աշակերտը գնաց դպրոց:

The pupil went to school.

Գարունը եկավ:

The spring came.

Դասերը վերջացան:

The lessons are over.

The nominative case may also be the nominal part of the compound predicate (ստորոգելիական վերադիր) and attribute (որոշիչ), e.g.

Սուրենը և Արամը ընկերներ են:

Aram and Suren are friends.

Ուսուցիչ Գրիգորյանը զեկուցում կարդաց:

Teacher Grigoryan read a report.

The nominative case answers the questions ո՝վ who? and ի՝նչ what?

Ex. 70

Copy out and underline the nouns in Nominative case.

1. Մարկոս աղա Ալիմյանը ծանր հիվանդ էր:
2. Լուրը նույն ժամին տարածվեց ամբողջ քաղաքում:
3. Նրա բնակարանը գտնվում էր քաղաքի կենտրոնում:
4. Ննջարանի դռները բացվեցին:
5. Տիկին Ալիմյանը սկսեց հեկեկալ:
6. Ծուխն արդեն շրջապատել էր ամբողջ տունը:
7. Քրտինքը հոսում էր Միքայելի երեսից:
8. Տան մուտքի առջև կանգ էին առնում կառքեր, և նրանց միջից դուրս էին գալիս Ալիմյանների ազգականները, բարեկամները, ծանոթները: (Շիրվանզադե)

Ex. 71

Make up sentences using nouns as the nominal part of compound predicate.

Ուսանող, գիրք, կենդանի, մայր, հայր, ծառ, շենք, գյուղացի, քաղաքացի, բանվոր:

Example: Վահանը ուսանող է:

Ex. 72

Translate into Armenian.

Our country is the Soviet Union. It is a huge state. There are fields, forests, mountains and seas in our country. In the fields grow wheat, rye, oats, barley and corn. There is fish in rivers and seas. There are animals and birds in woods.

Vocabulary (Բառարան)

• huge - հսկա
• grow - աճում են
• rye - հաճար
• oats - վարսակ
• barley - գարի
• corn - եգիպտացորեն

Genitive case

Սեռական հոլով

The genitive case is used to determine belonging and is usually an uncoordinated attribute (հատկացուցիչ) in the sentence, e.g.

Աշակերտի գրքերը նոր են:

The books of the pupil are new.

Սենյակի դռները բացվեցին:

The doors of the room opened.

The uncoordinated attribute in the Armenian language usually stands before the attributive (definable) word.

Section 52

The genitive case has the following endings:

• -ի աշակերտ աշակերտի
• -ու ծերունի ծերունու
• -ան դուռ դռան
• -յան ուսանողություն ուսանողության
• -վա օր օրվա
• -ոջ քույր քրոջ
• -որ եղբայր եղբոր
• -ց Գրիգորենք Գրիգորենց

Definite articles are not used with the genitive case. The genitive case answers the question who's? – ու՞մ and why? – ինչի՞

Ex. 73

Copy out and underline the nouns in the genitive case.

1. Նա առաջին կուրսի ուսանող է:
2. Լռեցին ջութակի հնչյունները:
3. Պատշգամբում հանդիպեցի տանտիրոջ աղջկան:
4. Արամյանը մտավ քարտուղարի սենյակը:
5. Դռան առջև կանգնած էր մի երիտասարդ:
6. Մայրը վերցրեց որդու նկարը:
7. Խոսակցության ձայներից երեխաները արթնացան:
8. Արշակի դեմքը գունատ էր:

Ex. 74

Copy out and underline the genitive case endings.

1. Սենյակի օդը մաքուր է:
2. Էմման սրբեց պատուհանի ապակիները:
3. Այս տարվա ձմեռը շուտ անցավ:
4. Դռան բակալին ինձ մոտ է:
5. Մարիամը սեղանի վրա դրեց գինու բաժակները:
6. Իմ ընկերուհու սենյակը շատ գեղեցիկ է:
7. Իմ ընթերցանության դասը հետաքրքիր անցավ:
8. Բարձրացել է ուսանողության գիտակցական կարգապահությունը:
9. Նրա կնոջ եղբայրը մեց մոտ է աշխատում:
10. Իմ ընկերոջ ծնողները ապրում են գյուղում:
11. Երեխաները խաղում են Աշոտենց բակում:
12. Անուշի(?) եղբոր տղան դպրոց է գնում:
13. Քո հոր գրադարանը հարուստ է:

Ex. 75

Make up sentences using the following words in genitive case. Դպրոց, արև, ամիս, ուսում, եղբայր, ընկեր:

Example: Նրանք խաղում են դպրոցի բակում:

Ex. 76

Translate into Armenian.

1. Yerevan is the capital of Armenia.
2. During the day it is hot in Yerevan and chilly in the evening.
3. My sister's friend studies in the University.
4. A Russian language study group was organized by suggestion of the students.
5. He follows his father's advice.
6. He will return at the end of the month.

Dative Case

Տրական հոլով

The dative case shows a person or a subject, to which concerns or towards which is directed the action. The dative case answers questions ո՞ւմ (to who?) ի՞նչի(ն) (to what?). If the dative case is used in indefinite form (անորոշ առում) it coincides with the genitive case. In order not to confuse the dative indefinite with the genitive, it should be remembered that genitive shows belonging and is connected with nouns, and dative shows the subject to which the action is directed, and that's why it is mostly connected with verbs. Compare: Ուսանողի գիրքը նոր է - the book of the student is new: Ես մոտեցա մի ուսանողի - I came up to a student.

In the sentence, the dative case can be the:

Indirect object:

Ուսանողը մոտեցավ գրատախտակին:

The student went to the blackboard.

Դասախոսը գիրքը տվեց ուսանողին:

The teacher gave the book to the student.

Adverbial modifier of place:

Նրանք պառկած էին գետի ափին:

They were laying on the riverbank.

Adverbial modifier of time:

Գարնանը գնալու ենք Մոսկվա:

We will go to Moscow in spring.

Adverbial modifier of purpose:

Աշոտը գնաց գրադարան՝ գրքի:

Ashot went to the library for a book.

Ex. 77

Copy out and underline the nouns in the dative case.

1. Մայրս չէր հավատում այդ զրույցներին:
2. Ամեն մարդ նրա խորհրդին էր դիմում:
3. Նա նայեց իր եղբոր երեսին:
4. Նույն վայրկյանին բոլորը կանգնեցին:
5. Դու սլանում ես երկինք, նա կպած է երկրին:
6. Խումբը հետևեց նրա օրինակին:
7. Նա փաթաթվեց մոր պարանոցին:
8. Աչքերը հառել էր բեմին:
9. Երգչուհին ծաղիկները սեղմեց կրծքին:
10. Ես նայեցի Լևոնին:
11. Ուժեղ լույսը վնաս է աչքերին:
12. Համալսարանում հանդիպեցի իմ ընկերոջը:

Ex. 78

Make up sentences, using the following nouns in definite and indefinite forms of the dative case.

Ուսանող, գիրք, աշխատանք, բանվոր, ծառ: Example: Նա գիրք նվիրեց մի ուսանողի: Նա գիրք նվիրեց ուսանողին:

Ex. 79

Translate into Armenian.

1. He wrote a long letter to Aram.
2. This book belongs to my friend.
3. We relaxed on the beach of the sea.
4. They came near to their aim.
5. Students asked a favor of their teacher.

Accusative case

Հայցական հոլով

Section 55

The accusative case shows the object on which directly falls the action of the subject. The accusative case of direct modifier is used with transitive verbs, e.g.

Արամը սիրում է իր ուսուցչին:

Aram loves his teacher.

Արամը վերցրեց գիրքը:

Aram took the book.

Դասախոսը գովում է ուսանողին:

The tutor praises the student.

In Armenian the accusative case has the following peculiarity. If the noun shows or means a person, the accusative coincides with the dative case in form, e.g.

Նա հարգում է իր դասախոսին:

He respects his professor.

And if the noun shows an object or means one, the accusative case coincides with the nominative case in form, e.g.

Նա հարգում է իր աշխատանքը:

He respects his work.

A noun showing a person in Armenian can also be used in the meaning of a thing, compare:

Նա կանչեց բժշկին - Նա բժիշկ կանչեց:

He called the doctor. - He called a doctor.

Փողոցում տեսա այդ մարդուն: Փողոցում տեսա մի մարդ:

I saw that man in the street. I saw a man in the street.

In Armenian, nouns indicating animate (except persons) and inanimate objects, are taken as things. The accusative case answers the questions ո՝ւմ (whos) ի՝նչը (what).

In a sentence the accusative case of a direct modifier can also be an:

Adverbial modifier of place:

Աշխատողները գնացին դաշտ:

Workers went to the field.

Adverbial modifier of time:

Գիշերը ձյուն եկավ:

It snowed last night.

Adverbial modifier of measure and quantity:

Մի ժամում անցանք քսան կիլոմետր:

We covered 20 km in one hour.

Ex. 80

Copy out and underline the nouns in accusative case.

1. Երեկ ես գիրք ու տետրակ գնեցի:
2. Այսօր նա տեսավ իր քրոջը:
3. Ես դեռ չեմ վերջացրել այդ դժվար աշխատանքը:
4. Դու կարդացե՝լ ես այդ պատմվածքը:
5. Կոլտնտեսականները հավաքում են առատ բերք:
6. Մայրը գրկեց իր երեխային:
7. Քնարիկը համբուրեց իր եղբորը:
8. Ուսանողները գնացին Սևան:
9. Նա մտավ պարտեզ:
10. Այս գիշեր ցուրտ էր:

Ex. 81

Copy out the nouns meaning person in one column and nouns meaning objects in another.

1. Ով չէր ճանաչում կալվածատեր և հանքատեր Մարկոս Ալիմյանին:
2. Մահամերձն աչքերը բաց արավ, գլուխը դանդաղորեն բարձրացրեց:
3. Կորցնելով ամուսնուն՝ նա գտնում էր որդուն:
4. Մոր խոսքերը ճնշում էին նրա հոգին:
5. Նա ծրարը դրեց գրպանը:
6. Միքայելի առաջին միտքն էր գտնել եղբոր զավակներին ու կնոջը:
7. Ծուխն արդեն շրջապատել էր ամբողջ տունը:
8. Զարթնեցրեց ծառային, հետո աղախնին:
9. Նա վերցրեց նամակը:
10. Նա մի ձեռով բռնել էր Վասյային, մյուսով գրկել Ալյոշային:

Ex. 82

Make up sentences using the following words in the accusative case:

փողոց, դերասան, բժիշկ, կավիճ, բաժակ, բանվոր:

Example: Երեխան դուրս եկավ փողոց:

Ex. 83

Change the direct modifier expressed by noun-thing into a noun person.

1. Նա ճանաչում է այդ փողոցը: 2. Մենք տեսել ենք այդ կինոնկարը: 3. Ով է նկարել նկարը: 4. Սիրում եմ պայծառ եղանակ:

Example: Նա ճանաչում է անդ գրողին:

Ex. 84

Translate into Armenian.

1. I respect my teacher.
2. He took an exam of Armenian language.
3. I wish you health and luck in work.
4. The factory exceeded the plan.
5. The engineer invented a new car.
6. The worker got a bonus.
7. The principal called for Aram and Suren.
8. He listened to an interesting report about Earth Satellite.

Ablative case

Բացառական հոլով

The ablative case shows the subject from which starts, proceeds the action, and answers the questions ո՝ւմից (from who) ինչի՝ց (from what), e.g.

Անուշը իր մորից ստացավ:

Anush got a present from her mother.

Արամը դուրս եկավ Մոսկվայից:

Aram left Moscow.

Առավոտից անձրև էր գալիս:

It was raining since morning.

The ablative is formed by endings of -ից or -ուց, e.g., գիրք - գրքից, քաղաք - քաղաքից, ոսկի - ոսկուց, etc.

In sentences the ablative is usually an indirect object

Սուրենն իր ընկերոջից նամակ ստացավ:

Suren received a letter from his friend.

Ծառից տերև պոկեցի:

I picked a leaf from the tree.

It can also be:

Modifier of place:

Կայարանից դուրս եկավ գնացքը:

The train left the station.

Modifier of time:

Այս տարվանից մենք սովորում ենք հայերեն:

We study Armenian starting this year.

Modifier of reason:

Նա ցրտից կարմրել է:

He got red from the cold.

In literary language ablative doesn't take definite article.

Ex. 85

Copy out and underline the nouns in ablative.

1. Նա վերադառնում էր գյուղից:
2. Արտերից առատ բերք է սպասվում:
3. Ուսանողները դուրս եկան լսարանից:
4. Աշոտը ֆիզիկայից գերազանց թվանշան ստացավ:
5. Նա գոհ էր իր աշխատանքից:
6. Քույրը մեծ է եղբորից:
7. Էմման գրախանութից գնեց գեղարվեստական գրքեր:
8. Նրա աչքերից արտասուքներ էին թափվում:
9. Փողոցից կարելի է տեսնել բակն ու տան սրահը:
10. Գարունը այգիներից բերում էր ծառերի բույրը:
11. Իմ ընկերը անցյալ տարվանից աշխատում է գրադարանում:

Ex. 86

Translate the text of the previous exercise and point out how the meaning of the ablative is expressed in English.

Ex. 87

Make up sentences using the following nouns in ablative.

Անտառ, առու, լսարան, ծերունի, հող, աղավնի:

Ex. 88

Translate into Armenian.

1. Tourists from many countries visit Yerevan. 2. A picturesque view of Ararat opens from the third floor of the hotel. 3. They move from Yerevan to Tbilisi. 4. I got a letter from my friend. 5. In a few days he will return from practical work. 6. The doctor advised me to cancel the journey. 7. I enjoyed the trip around the country. 8. Many friends of mine leave for Leningrad in June.

Instrumental Case

Գործիական հոլով

Section 57

The instrumental case shows the instrument of the action and answers the questions ումո՝վ by who? and ինչո՝վ by what? in the sentence.

The instrumental case is an indirect object, e.g.

Աշակերտը գրում է մատիտով:

The student writes with a pencil.

Նա տարված է ընթերցանությամբ:

He is engaged in reading.

The instrumental case forms by endings ով, in some cases բ (յամբ), e.g., ծառ - ծառով, փողոց - փողոցով, ձեռք - ձեռքով, մեծություն - մեծությամբ, etc. Besides the indirect object in the sentence, the instrumental case can also be:

Modifier of place:

Տրամվայն անցնում է փողոցով:

The tramway is crossing the street.

Modifier of time:

Գիշերով մենք դուրս եկանք տնից:

We left the house at night.

Modifier of action:

Նրանք վազքով հասան հրապարակ:

They reached the square running.

In literary language the instrumental case doesn't take definite article.

Note: Verbs նշանակել to set, fix, համրել to count, ընտրել to choose, լինել to be, ղեկավարել to govern and some others rule the nominative case or the dative, but not the instrumental.

Ընկեր Գրիգորյանին ընտրեցին կոմիտեի նախագահ:

Mr. Grigoryan was chosen the president of the committee.

Սուրենը երկրորդ կուրսի ուսանող է եղել:

Suren was the student of the second course.

Ex. 89

Copy out and underline the nouns in instrumental case.

I. 1. Նրանք մտնում էին բակը հանգիստ քայլերով: 2. Մանեն մռայլ հայացքով նայում էր իր առջև բացված այդ հիանալի տեսարանին: 3. Խոշոր աչքերը վառված էին անկեղծ զայրույթով: 4. Նա լսում էր մեծ ուշադրությամբ և հետզհետե լցվում բարկությամբ: (Նար - Դոս)

II. 1. Զինվորները վերադառնում էին գիշերով, զենքով, առանց զենքի, ծածկվում էին ցերեկով մարագներում: 2. Նույն ճանապարհով վրանների կողմն էր բարձրանում մի մարդ: 3. Աշուն էր, տերևաթափով, արևի նվազ ջերմությամբ, դառնաշունչ քամիով, որ ծառերի ճյուղերից պոկում էր դեղնած տերևները, խմբերով քշում, տանում հեռու ձորերը: 4. Դիլան դային ձորով իջավ ներքև: (Ակ. Բակունց)

Ex. 90

Make up sentences using the following words in instrumental case.

փողոց, դաշտ, ծով, կացին, ատամ, ձեռք, զեկուցում:

Example: Մեքենան սլանում է փողոցով:

Ex. 91

Translate into Armenian.

1.We went by train. 2. The pupil writes with a pencil. 3. He lives with his work. 4. I went there along the bank, and returned through the forest. 5. I will leave you for a few minutes. 6. She listened to him with delight. 7. It's necessary to go for physical training. 8. He was decorated with the Order of Lenin. 9. I am proud of successes achieved by our country.

Locative Case

Ներգոյական հոլով

Section 58

The locative case shows the place where the action takes place, and answers on questions ո՞րտեղ where, rarely ո՞ւմ մեջ in who. In the sentence locative case is the modifier of place, e.g.

Ուսանողը պարապում է հայոց լեզվի կաբինոտում:

The student studies in the Armenian language cabinet.

Իմ եղբայրը աշխատում է գործարանում:

My brother works in the factory.

The locative case forms by ending ում, e.g., անտառ - անտառում, քաղաք - քաղաքում, լսարան - լսարանում, etc. In literary language the locative case doesn't take definite article. In the sentence locative case can be modifier of time, e.g.

Մի օրում ես վերջացրի իմ աշխատանքը:

I finished my work in a day.

Note: Not infrequently, genitive case + postposition մեջ express the meaning of the locative case, e.g., գրքի մեջ in the book, նամակի մեջ in the letter, ընկերոջ մեջ in a friend, բարեկամի մեջ in a relative, etc.

Ex. 92

Copy out and underline the nouns in locative case.

1. Նրա փոքր քույրը սովորում է դպրոցում: 2. Այգում խաղաղ էր: 3. Նրա աչքերում արցունք երևաց: 4. ըՓողոցներում ցեխ էր: 5.Ընտանիքում նրան բոլորն էլ սիրում էին: 6. Համալսարանում այսօր ժողով է լինելու: 7. Նա ապրում է հանրակացարանում: 8. Երկնքում փայլում են աստղերը: 9. ըՏղաները լողացան գետում: 10. Գրադարանում շատ գրքեր կան:

Ex. 93

Translate into English.

Լինում է մի սար,

Էն սարում մի ծառ,

Ծառում մի փչակ,

Փչակում մի բուն,

Բնում երեք ձագ

Ու վրան կկուն:

(Հովհ. Թումանյան)

Ex. 94

Make up sentences using the following nouns in locative case.

սենյակ, ճաշարան, դահլիճ, շաբաթ, պահարան:

Example: Երեխան խաղում է սենյակում:

Ex. 95

Translate into Armenian.

1. It was wet and cold in the forest. 2. The meeting took place in Lenin square. 3. In Moscow University study representatives of many nations. 4. A student club was opened in our department. 5. Much was said about the lazy students at the meeting. 6. Ashot studies in the 9th grade. 7.Tourists stopped at the hotel. 8. There are many nice buildings in Yerevan. 9. When those in Moscow go to bed, those in Kamchatka wake up.

Ex. 96

Read. Determine the cases of nouns.

Արևի շողը դիպավ Լևոնի աչքերին: Նա վեր ցատկեց, նստեց անկողնի մեջ ու դուրս նայեց լուսամուտից՝ սգալով անորոշ մի կսկիծ: Սարալանջերն արդեն սևացել էին: Ձյունը նահանջում էր դեպի հեռավոր գագաթները: Դրսում մի կով բառաչեց՝ թավ ու երկար: Արևն ամբողջովին դուրս ելավ լեռան թիկունքից: Այդ ի՞նչ կսկիծ էր: Այդպիսի կսկիծով քնից զարթնում են այն մարդիկ, որոնք նախորդ օրը կորցրել են թանկագին մի բան, կամ գործել են ծանր մի հանցանք: (Ն. Զարյան)

Ex. 97

Make up sentences using words բժիշկ and գիրք in all the cases.

Example: ուղղական, ո՞վ - Բժիշկը փրկեց հիվանդի կյանքը:

Types of Declension of Nouns

Գոյականի հոլովումը

Section 59

There are 8 types of declensions in the Armenian language. The type of declension is determined by the index (հոլովիչ) of the genitive case. The genitive case has the following endings (indexes): ի, ու, ան, յան, վա, ոջ, որ, ց. Endings ի, ու, վա, ոջ, ց are directly added to the stem, e.g., անտառ - անտառի (forest - forest's), ծերունի - ծերունու (old man - old man's), օր - օրվա (day - day's), ընկեր - ընկերոջ (friend - friend's), Գրիգորենք - Գրիգորենց (Grigor - Grigor's). Regarding ան, յան, որ they in fact are not endings, but the indexes of changing stems, e.g., տուն - տան (house - house's), մեծություն - մեծության (grandeur - grandeur's), եղբայր - եղբոր (brother - brother's).

Section 60

Distinctions of the declension system of the Armenina language are expressed only in forms of Genitive case ( and the Dative case coinciding with it). In all the other cases nouns in all 8 declensions practically have one and the same endings.

Declension by ի

ի Հոլովում

Section 61

The largest part of the Armenian nouns belong to declension on ի, e.g., ձեռք (hand), ոտք (leg), բերան (mouth), սեղան (table), լույս (light), դաս (lesson), քար (stone), փողոց (street), գնացք (train), խնձոր (apple), մատիտ (pencil), բժիշկ (doctor), արև (sun), etc.

Examples of declensions of nouns by ի

Singular Եզակի թիվ

Ուղղական	Nominative	ո՞վ		ուսանող(ը)		(the) student
Սեռական	                      Genitive	ու՞մ		ուսանողի		                      student's
Տրական		Dative		ու՞մ		ուսանողի(ն)		to (the) student
Հայցական	Accusative	ու՞մ		ուսանողի(ն)		(the) student

ի՞նչ(ը) ուսանող(ը) (the) student

Բացառական	Ablative	ումի՞ց		ուսանողից		from the student
Գործիական	Instrumental	ումո՞վ		ուսանողով		by, of the student
Ներգոյական	Locative	-		-		-

Plural - Հոգնակի

Ուղղ.		ովքեր		ուսանողներ(ը)		(the) students
Սեռ.		ու՞մ		ուսանողնորի		students'
Տր.		ու՞մ		ուսանողների(ն)		to (the) students
Հայց.		ու՞մ,		ուսանողների(ն)		(the) students

ինչե՞ր(ը) ուսանողներ(ը) (the) students

Բաց.		ումի՞ց		ուսանողներից		from students
Գործ.		ումո՞վ		ուսանողներով		by the students

Singular - Եզակի թիվ

Ուղղ.		ի՞նչ(ը)		անտառ(ը)	(the) forest
Սեռ.		ինչի՞		անտառի		forest's
Տր.		ինչի՞(ն)	        անտառի(ն)	to (the) forest
Հայց.		ի՞նչ(ը)		անտառ(ը)	(the) forest
Բաց.		ինչի՞ց		անտառից		from the forest
Գործ.		ինչո՞վ		անտառով		by, of the forest
Ներգ.		ինչու՞մ		անտառում	in the forest

Plural - Հոգնակի թիվ

Ուղղ.		ինչե՞ր(ը)	        անտառներ(ը)		(the) forests
Սեռ.		ինչերի՞		անտառների		forests'
Տր.		ինչերի՞(ն)	անտառների(ն)		to (the) forests
Հայց.		ինչե՞ր(ը)	        անտառներ(ը)		(the) forests
Բաց.		ինչերի՞ց	                     անտառներից		from the forests
Գործ.		ինչերո՞վ	                     անտառներով		by the forests
Ներգ.		ինչերու՞մ	                     անտառներում		in the forests

Section 62

All plural Armenian nouns decline by the way of declension by ի. Exceptions form the nouns belonging to the declension by ց.

Ex. 98

Decline the following nouns in singular and in plural.

դասախոս, բանվոր, քաղաք, գործարան:

Ex. 99

Decline the words ձկնորս and ծով in sentences.

Example: Ուղղ. ո՞վ - Ձկնորսը ձուկ է որսում:

Ex. 100

Copy out the sentences inserting the missing endings of the nouns.

1. Աշակերտ… գիրքը մաքուր է: 2. Աշակերտը մոտեցավ գրատախտակի…: 3. Գիրքը դրված է ս ղան…: 4. Նա շատ է սիրում իր երեխաների…: 5. Էմման դուրս եկավ սենյակ…: 6. ըՈ սուցիչը գոհ էր իր աշակերտների…: 7. Նրանք հպարտանում են իրենց աշխատանք…: 8. Երեխան վ զում է փողոց…: 9. Ես աշխատում եմ գործարան…: 10. Գրադարան… շատ գրքեր կան:

Ex. 101

Copy out using the words in brackets in the necessary form.

1. Դաշտը վարում են (տրակտոր): 2. Եղբայրս ինձ (գիրք) նվիրեց: 3. ըՎաղուց նա հեռացել (գյուղ): 4. Դու ապրում ես (քաղաք): 5. Այդ աշխատանքը արվել է (մեքենա):

Ex. 102

Read and point out the nouns belonging to declension by ի.

Եվ արևածագին սկսնում էր գյուղի ծանր աշխատանքի առօրյան: Ձմեռն էր լավ: Աշխատանք քիչ կար, տավարը գոմում էր, խոտն ու դարմանը՝ մարագում: Պապս ոչ նստում էր դարբասի քարին, ոչ էլ պառկում բակի թախտի վրա: Արև օրերին նրա փոխարեն հավերը, սառած գետինը կոխ տալով, մոտենում էին, վիզները երկարում, թռչում ու շարվում թախտի վրա, գլուխները ծածկում թեևրի տակ: (Ա. Բակունց)

Declension by ու Ու Հոլովում

Section 63

To the declension by ու belong:

1. Nouns ending with ի, e.g., ապակի glass, թշնամի enemy, քամի wind, գինի wine, որդի son, գյուղացի peasant, ձի horse, etc.
2. Infinitives (անորոշ դերբայ) used in the meaning of noun, e.g., կարդալ to read, գրել to write, սիրել to love, վազել to run, etc.
3. Nouns մարդ man, ամուսին husband, անկողին bed, and some others.

The distinctive peculiarity of the declension by ու is that vowel ի usually falls out in indirect cases, e.g., թշնամի (enemy) - թշնամու - թշնամուց, ծերունի (old man) - ծերունու - ծերունուց, etc. Monosyllabic words make exception: ձի (horse) - ձիու - ձիուց, etc. Nouns of this declension in ?c always end with ուց. (I don't get this. Maybe: the ablative of the declension in ու always ends in ուց?)

Example of declension by ու Ուղղ. ո՞վ որդին son Սեռ. ու՞մ որդու son's Տր. ու՞մ որդուն to the son Հայց. ու՞մ որդուն son Բաց. ու՞մից որդուց from son Գործ. ու՞մով որդով by, of the son Ներգ. - - -

ի՞նչը քամին wind կարդալը reading ինչի քամու wind's կարդալու reading's ինչի՞ն քամուն to the wind կարդալուն to the reading ի՞նչը քամին wind կարդալը reading ինչի՞ց քամուց from the wind կարդալուց from reading ինչո՞վ քամով by, of the wind կարդալով by reading ինչու՞մ քամում in the wind կարդալում in reading

In the plural nouns of this declension change by the declension "ի" e.g., քամիներ (winds) - քամիների - քամիներից, որդիներ (sons) - որդիների - որդիներից, etc.

Ex. 103

Decline the folowing words:

բժշկուհի, ոսկի, բանալի, վազել

Ex. 104

Copy out and underline nouns belonging to declension "ու" and define their case.

I. 1. Մանեն կանգ առավ ակամա և նայեց ընկերուհու աչքերին: 2. Հետևյալ օրը, կեսօրից առաջ, Մանեն նամակ էր գրում ամուսնուն: 3. Այս տարի գինին պատրաստել եմ արդեն նորագույն եղանակով: 4. Այժմ եկել եմ մի քանի գործիքներ տանելու: 5. Զաքարը չտես մարդու ագահություն էր ցույց տալիս: (Նար- Դոս)

II. 1. Թշնամու զորքերը փախուստի դիմեցին: 2. Ոսկին թանկարժեք մետաղ է: 3. Ծերունին նստել էր խնձորենու տակ: 4. Քամուց պատուհանի ապակին փշրվեց: 5. Նա շատ է սիրում իր փոքր որդուն:

Ex. 105

Fill in the blanks with the word աղավնի (pigeon) in corresponding case forms.

1. ____________ ճախրում է երկնքում:
2. ____________ փետուրները սպիտակ են:
3. Աշոտը կեր է տալիս ____________:
4. Նա բռնեց ____________:
5. Ծիտը ____________ առաջ անցավ:

Ex. 106. Translate into Armenian, underline nouns belonging to the declension by ու.

1. The teacher conducts the lesson.
2. The student takes a test.
3. The accountant didn't come to work.
4. Every person has his own habits.
5. The father carefully follows his son's studies.
6. She began to read when six years old.

Declension by ան

Ան Հոլովում

Section 64

The following belong to the declension by "ան":

1. Nouns with the suffix ում (in old Armenian ումն), e.g., որոշում (in old Armenian որոշումն), բուժում (treatment), ընթերցում (reading), զարգացում (development), ազատում (liberation), շարժում (motion), etc.
2. Part of monosyllabic nouns that used to end with ն, e.g., դուռ (from old Armenian դուռն) - door, մուկ - mouse, ձուկ - fish, թոռ - grandchild, եզ - ox, գառ - lamb, etc.
3. Some nouns ending with ուն, e.g., տուն - house, շուն - dog, etc.

Example of declension by "ան".

Ուղղ. տուն(ը) (the) house ձուկ(ը) (the) fish Սեռ. տան house's ձկան fish's Տր. տան(ը) to (the) house ձկան(ը) to (the) fish Հայց. տուն(ը) (the) house ձուկ(ը) (the) fish Բաց. տնից from the house ձկից from the fish Գործ. տնով by the house ձկով by the fish

շարժում(ը) (the) motion շարժման motion's շարժման(ը) to (the) motion շարժում(ը) (the) motion շարժումից from the motion շարժումով by the motion շարժմամբ " " "

Nouns of this declension change in the plural form with the declension "ի", e.g., տուն - տան, տներ - տների - տներից; դուռ - դռան, դռներ - դռների - դռներից, etc.

Notes:

1. Also declined by "ան" are the nouns աշուն - autumn, գարուն - spring, child - մանուկ, summer - ամառ, ձմեռ - winter. The latter two can also have the declension "վա".
2. The word աղջիկ - girl declines with "ան", in the genitive case it has the ending ա - աղջիկ - աղջկա.
3. Nouns with suffix ում in instrumental case can have two endings ով or բ, e.g., կառուցումով - կառուցմամբ (by building), կատարումով - կատարմամբ (by fulfillment), etc.
4. Nouns with the suffix ում can also decline by the declension "ի", e.g., որոշում- որոշումի, խոստում- խոստումի, etc.
5. Nouns belonging to the "ան" declension group as a rule do not take the form of the locative case.

Ex. 107

Decline in singular and in plural the nouns եզ, որոշում, դուռ.

Ex. 108

Read and point out the nouns belonging to declension "ան".

1. Տան դուռը բացվեց: 2. Սևանա լճում շատ ձկներ կան: 3. Դաշտում մի գառ էր արածում: 4. Ուսանողները ցած իջան սարերից: 5. Ես ներկա էի նրա զեկուցմանը: 6. Գարնանը ծառերը ծաղկում են: 7. Նորից եկան աշնան անձրևոտ օրերը: 8. Այդ որոշման կատարմամբ հետաքրքրվում էին բոլորը: 9. Կատուն մուկ բռնեց:

Ex. 109

Copy out, instead of dots insert the word լեռ (mountain) in the corresponding case forms.

Ուղղ. ... գտնվում է գետի ափին: Սեռ. ... ստորոտում արածում էին ոչխարները: Տր. Նրանք նայում էին ձյունապատ ... : Հայց. Դպրոցականները բարձրացան ... : Բաց. Նրանք ցած իջան ... : Գործ. Մենք հիացած էինք այդ գեղեցի ... :

Ex. 110

Translate into Armenian and underline the nouns belonging to the declension "ան":

1. It is very hot in our town during the summer. 2. In winter cold winds blow. 3. The most beautiful time in our country is in autumn. 4. This year spring came very early. 5. Nobody stays at home in this weather. 6. My friends went fishing. 7. That treatment gave good results.

Declension by յան

Յան Հոլովում

Section 65

To this declension belong nouns with suffix ություն, e.g., պետություն state, միություն union, մարդկություն humanity, հպարտություն pride, ուրապություն gladness, ուսանողություն the students, etc.

Example of declension by յան.

Singular - Եզակի թիվ

Ուղղ. ի՞նչ(ը) միություն(ը) (the) union Սեռ. ինչի՞ միության union's Տրակ. ինչի՞ն միության(ը) to (the) union Հայց. ի՞նչ(ը) միություն(ը) (the) union Բաց. ինչի՞ց միությունից from the union Գործ. ինչո՞վ միությունով by the union միությամբ " Ներգ. ինչու՞մ միությունում in the union

In the plural, nouns of this declension change by the declension by ի.

Notes:

1. To the declension by յան belong the words անկյուն corner, արյուն blood, սյուն pillar, ձյուն snow, which can also change by the declension by ի.
2. In this declension the inside of the root also changes: the diphthong յու turns into յա, e.g., անկյուն - անկյան, արյուն - արյան.

Ex. 111

Decline in singular and in plural the nouns մեծություն, բարություն, խաղաղություն.

Ex. 112

Read and point out the nouns belonging to the declension by յան.

1. Սովետական Միությունը հզոր երկիր է: 2. Մեր կառավարությունը հոգատար է աշխատավորության նկատմամբ: 3. Համալսարանի ուսանողությունը աչքի է ընկնում իր կարգապահությամբ և կազմակերպվածությամբ: 4. Կոլտնտեսությունը բարձր բերք ստացավ: 5. Մենք պայքարում ենք խաղաղության համար: 6. Պահպանել մաքրություն: 7. Նա աշխատում է մեր հիմնարկությունում: 8. Էմման աշխատում է ջանասիրությամբ: 9. Բյուրոն հաստատեց պատի թերթի խմբագրության կազմը: 10. Մարտի դաշտում նա ցուցաբերեց խիզախություն: 11. Ներկայացման առաջին գործողությունն ավարտվեց: 12. Նա հաղթահարեց դժվարությունները:

Ex. 113

Decline in sentences (in singular and plural) the word պետություն.

Ex. 114

Translate into Armenian.

1. His scientific activity brought good benefits to the country. 2. The last edition of his works quickly sold out. 3. He really enjoyed the trip. 4. We are not afraid of difficulties. 5. The achievements of Soviet science are great. 6. The announcement declared about the meeting of the establishment's employees. 7. A collective review of the film is being organized. 8. The community of the town celebrated the anniversary of the scientist.

Declension by վա

Վա Հոլովում

Section 66

To this declension belong most of the words showing time, e.g., օր day, ամիս month, շաբաթ week, տարի year, առավոտ morning, կեսօր noon, ամառ summer, ձմեռ winter, գիշեր night, ցերեկ daytime, etc. Nouns belonging to declension by վա may have two forms - one with ending and the other without it, e.g., օրվանից օրից, ամսվաից ամսից, etc. In instrumental and locative cases the index of the declension completely falls out, e.g., օրով - որում, ամսով - ամսում, etc.

Example of declension by վա

Ուղղ. ի՞նչ(ը) օր(ը) day Սեռ. ինչի՞ օրվա day's Տրակ. ինչի՞(ն) օրվա(ն) to the day Հայց. ի՞նչ(ը) օր(ը) day Բաց. ինչի՞ց օրից from the day օրվանից " Գործ. ինչո՞վ օրով by the day Ներգ. ինչու՞մ օրում in the day

ամիս(ը) month ամսվա month's ամսվա(ն) to the month ամիս(ը) month ամսից from the month ամսվանից " ամսով by the month ամսում in month

In the plural, nouns of this declension change by the declension by ի, e.g., օրեր - օրերի - օրերից, etc.

Notes:

1. Some words of this declension in singular may also change by the declension by ի, e.g., օր - օրի, ամիս - ամսի, ժամ - ժամի. As the noun տարի ends with ի, it can also change by the declension by ու, e.g., տարի - տարուց.
2. Words րոպե (minute), վայրկյան (second) only change by the declension by ի.

Ex. 115

Decline in singular and in plural the nouns գիշեր and ժամ.

Ex. 116

Copy out and underline the nouns of declension by վա.

• Տարին ունի 365 կամ 366 օր: Օրն ունի 24 ժամ: Մի ժամն ունի 60 րոպե: Րոպեն ունի 60 վայրկյան:
• Տարին ունի 4 եղանակ՝ գարուն, ամառ, աշուն, ձմեռ: Ամռանը ցերեկը երկար է, գիշերը՝ կարճ: Ձմռանը ցերեկը կարճ է, գիշերը՝ երկար:
• Տարին ունի 12 ամիս՝ հունվար, փետրվար, մարտ, ապրիլ, մայիս, հունիս, հուլիս, օգոստոս, սեպտեմբեր, հոկտեմբեր, նոյեմբեր, դեկտեմբեր:

Ex. 117

Decline the nouns առավոտ and տարի in sentences.

Example: Ուղղ. Առավոտը բացվեց:

Declension by որ

Որ Հոլովում

Section 67

To this declension belong only the nouns հայր father, մայր mother, եղբայր brother and those polysyllabic words whose second part consists of one of these words, e.g., նախամայր forefather, նախահայր forefather, հորեղբայր (uncle by father), մորեղբայր (uncle by mother), etc.

Example of declension by որ

Ուղղ. հայր(ը) (the) father Սեռ. հոր father's Տրակ. հոր(ը) to (the) father Հայց. հոր(ը) (the) father հայր(ը) " Բաց. հորից from the father Գործ. հորով by the father

մայր(ը) (the) mother մոր mother's մոր(ը) to (the) mother մոր(ը) (the) mother մայր(ը) մորից from the mother մորով by the mother

In the plural, nouns of this declension change by the declension by ի, e.g., մայրեր - մայրերի - մայրերից, etc.

Notes:

1. Nouns of this declension do not have the form of the locative case. Instead of it the genitive + postposition մեջ is used, e.g., եղբոր մեջ in brother, հոր մեջ in father, etc.
2. In indirect cases the diphthong այ turns into ո, e.g., մայր - մոր - մորից, հայր - հոր - հորից, etc.

Ex. 118

Use the corresponding case forms of the word մայր instead of dots.

Սուրենի ... ուսուցչուհի է: Նրա ... աշխատանքը սկսվում է երեկոյան: Ես օգնում եմ իմ ... : Սուրենը շատ է սիրում իր ... : Նա իր ... նվեր ստացավ: Նա հպարտանում է իր ... :

Declension by ոջ

Ոջ Հոլովում

Section 68

To this declension belong some nouns showing persons, e.g., ընկեր friend, տեր owner, քույր sister, կին woman, սկեսուր mother-in-law, աներ father-in-law, տալ sister-in-law, տիկին lady, and also polysyllabic (better: compound?) words whose second part is formed by one of these nouns, e.g., դասընկեր classmate, մորաքույր aunt, հողատեր landowner, etc.

Example of declension by ոջ.

Ուղղ. ո՞վ քույր(ը) (the) sister Սեռ. ու՞մ քրոջ sister's Տրակ. ու՞մ քրոջ(ը) to (the) sister Հայց. ու՞մ քրոջ(ը) (the) sister ինչ(ը) քույր(ը) (the) sister Բաց. ումի՞ց քրոջից from sister Գործ. ումո՞վ քրոջով by sister

տեր(ը) (the) owner տիրոջ owner's տիրոջ(ը) to (the) owner տիրոջ(ը) (the) owner տեր(ը) (the) owner տիրոջից from the owner տիրոջով by the owner

Notes:

1. In the plural, noun կին woman changes by the declension by ց, կանայք - կանանց, etc.
2. The nouns ընկեր friend, աներ father-in-law, սկեսուր mother-in-law may also change by the declension by ի (ընկեր-ընկերի - ընկերից etc.), although mostly in spoken language.

Ex. 119

Insert the word ընկեր in corresponding case forms instead of dots.

Իմ ... այսօր եկավ մեր տուն: Իմ ... հայրն աշխատում է գործարանում: Աշոտը հեքիաթ է պատմում իր ... : Բոլորը սիրում են Աշոտի ... : Ես շատ գոհ եմ նրա ... : Նա հիացած է իր ... :

Ex. 120

Read and point out the nouns of ոջ or որ declension.

Մեր ընտանիքը բաղկացած է 6 հոգուց: Հայրս բանվոր է, մայրս՝ ուսուցչուհի: Ես ունեմ մեկ քույր և երկու եղբայր: Քրոջս անունը Հայկանուշ է: Նա սովորում է 8-րդ դասարանում: Մի եղբորս անունը Աշոտ է, մյուսինը՝ Արամ: Աշոտը 20 տարեկան է: Նա սովորում է պոլիտեխնիկական ինստիտուտի 3-րդ կուրսում և ունի շատ ընկերներ: Մյուս եղբայրս՝ Արամը, դեռ շատ փոքր է: Նա ընդամենը 5 տարեկան է: Մենք բոլորս սիրում և հարգում ենք մեր ծնողներին:

Declension by ց

Ց Հոլովում

Section 69

To this declension belong the nouns with particles անք, ենք, ոնք, e.g., Գրիգորենք (relatives of Grigor), Վարդանենք (relatives of Vardan), քեռոնք (uncles family), etc. Nouns of this declension only have the plural form.

Example of declension by ց.

Ուղղ. Աշոտենք քեռոնք Սեռ. Աշոտենց քեռոնց Տրակ. Աշոտենց քեռոնց Հայց. Աշոտենց քեռոնց Բաց. Աշոտենցից քեռոնցից Գործ. Աշոտենցով քեռոնցով

In this type of declensions the genitive case serves as the initial form for forming other indirect cases.

Note:

1. Nouns of this declension do not take definite article.
2. By this declension also change the words մարդիկ people, կանայք women (մարդիկ - մարդկանց, կանայք - կանանց)
3. In modern Armenian some words have the old case forms, e.g., դուստր daughter դստեր, կայսր tsar կայսեր, սեր love սիրո - սիրույն, etc.

Ex. 121

Read. Define the type of declension, case, number, definite and indefinite case of the nouns.

Աբովյանը

Հայրը պատմում էր, և սենյակի լռության մեջ նրա պատմությունը հեքիաթի նման կախարդիչ էր դարձել՝ թեև նա պատմում էր մեծ հայրենասերի մասին: Իսկ փոքրիկը հմայված լսում էր և երազում: Նա իր մանկական աչքերով կարծես տեսնում էր այդ անձնվեր, խանդավառ գրողին, հետևում էր նրա բոլոր շարժումներին: Հայրն էլ տարված էր իր նյութով: Նրան թվում էր, թե ինքն էլ նվագում է մի սքանչելի սիմֆոնիա: Երաժշտական դրվագների պես հնչեց գրողի բարձրանալը Արարատ, նրա Դորպատի երազներն ու հայրենիքի կարոտը, նրա վերադարձը հայրենիք, նրա վսեմ ստեղծագործությունը, նրա այրվելը հայրենիքի սիրուց և անհայտացումը: Հայրը վերջացրեց և սկսեց ծխել: Եվ սենյակի խոր լռության մեջ՝ փոքրիկը ոտների ծայրերով մոտեցավ, փարվեց հորը, նայեց շուրջն ու փսփսալով հարցրեց. - Հիմա Աբովյանի ոտնատեղերը կա՞ն Արարատի վրա:

(Դ. Դեմիրճյան)

Noun Suffixes

Գոյականի ածանցներ

Section 70

The most frequently used noun suffixes are:

• -ակ - gives the noun diminishing-hypocoristic meaning, e.g., տուն - տնակ house - small house, դուռ - դռնակ door, group խումբ - խմբակ.
• -արան - Forms nouns with the meaning of location, place, e.g., նստարան bench, ճաշարան diner, թեյարան tea-house, լսարան auditorium, գործարան factory, ննջարան bedroom,գանձարան treasure-house, etc.
• -անք - Forms verbal nouns, e.g., վիրավորանք insult, աշխատանք work, զարդարանք decoration, հայհոյանք curse, հարգանք respect, հանցանք guilt, տանջանք torture, etc.
• -իկ - Gives the noun diminishing-hypocoristic meaning, etc. մասնիկ particle, թիթեռնիկ butterfly, ոտիկ leg, թաթիկ paw, մանկիկ baby, etc.
• -իչ - Forms nouns with the meaing of the doer of the action, e.g., փրկիչ life-saver, նկարիչ artist, մատնիչ sneak, բնակիչ inhabitant, երգիչ singer, վարիչ manager, գրիչ pen, շարժիչ mover, սրբիչ towel, etc.
• -մունք - Forms verbal nouns, e.g., ուսմունք study, զգացմունք feeling, հուզմունք excitement, բաժանմունք department etc.
• -յուն - Generally forms nouns from onomatopoeic roots, e.g., դոփյուն footfall, խոխոջյուն purl, պայթյուն explosion, մռնչյուն roar, գոչյուն scream, վրջյուն murmur, տրոփյուն knock, հնչյուն sound, etc.
• -անոց - Forms nouns with the meaning of location, place, e.g., հյուրանոց hotel, հիվանդանոց hospital, ծաղկանոց flower garden, մեղվանոց bee-garden, ամառանոց cattage, զորանոց barracks, etc.
• -ոց - forms nouns with the meaning of: 1) location, place: դպրոց school, փողոց street, ամրոց fortress, հնոց stove, գերեզմանոց cemetery. 2) instrument: սփռոց table-cloth, կապոց package, ծածկոց cover, սղոց saw. 3) action name: խշշոց rustling, թշշոց hissing, փսփսոց whisper.
• -ող - Forms nouns with the meaning of a person, doer: ծնող parent, գրող writer, ուսանող student, ընթերցող reader.
• -որդ - Forms nouns with the meaning of a person: որսորդ hunter, առաջնորդ leader, հակառակորդ adversary, անցորդ passerby, գնորդ buyer, լողորդ swimmer.
• -ություն - Forms numerous abstract and collective nouns: լավություն kindness, հպարտություն pride, համարձակություն courage, կոպտություն roughness, ուրախություն gladness, միություն union, ուսանողություն the students, գյուղացիություն peasants, etc.
• -ուհի - Forms names of females: ուսուցչուհի teacher, աշակերտուհի pupil, տնտեսուհի mistress, ընկերուհի girlfriend, գեղեցկուհի pretty, բանաստեղծուհի poetess, հայուհի Armenian, աշխատավորուհի worker, etc.
• -ում - Forms verbal nouns: որոշում decision, շարժում motion, զարգացում development, զեկուցում speech, ծագում origination, գնահատում estimation, etc.
• -պան - Forms nouns showing profession: այգեպան gardner, դռնապան door-keeper, խանութպան shop-keeper, սայլապան carter, ձապան groom, etc.
• -ստան - Forms nouns with the meaning of location, place: Հայաստան Armenia, Վրաստան Georgia, Չինաստան China, մենաստան cloister, etc.
• -ացի - Forms nouns showing the native or the inhabitant of some place: քաղաքացի citizen, գյուղացի peasant, ամերիկացի American, վրացի Georgian, etc.
• -վածք - Forms verbal nouns: պատմվածք story, հյուսվածք cloth, գրվածք work, հօրինվածք coposing, խառնվածք character, կազմվածք figure, կառուցվածք structure.
• -ք - Forms nouns with different meanings: ձեռք hand, ոտք leg, փառք praise, խոսք speech, թռիչք flight, շարք row, պարտք debt, գիրք book, etc.

Note: Suffix ք in old Armenian was the particle of plural.

Ex. 122

Copy out and underline the nouns with suffixes.

1. Սուրիկը զեկուցում կարդաց ուսանողական գիտական խմբակում: 2. Լավագույն զեկուցման համար նա ստացավ առաջին կարգի մրցանակ: 3. Աշխատանքը իզուր չի կորչում: 4. Ուսանողները օգտվում են ռուս-հայերեն բառարանից: 5. Իմ եղբայրը նկարիչ է: 6. Աշոտը հանգստանում է ամառանոցում: 7.Քո ընկերուհիները պարապում են ընթերցարանում: 8. Սովետական Միությունում ապրում են բազմազգ ժողովուրդներ: 9. Հայերը, վրացիները և ադրբեջանցիները հարևան ազգեր են: 10. Օր-օրի վրա գեղեցկանում է Հայաստանի մայրաքաղաքը՝ Երևանը:

Ex. 123

Add suffixes to the following roots and translate into English.

գիր____
միտ____	կյան____
ոտ____	ել____
ձեռ____	զեն____
աչ____	մուտ____
խել____	շեն____
շար____	կուրծ____
փառ____	վար____
կառ____	խոր____
բեր____	շնորհ____
հետ____	հան____
խոս____	վեր____

Ex. 124

Make up new words adding suffixes to the following words.

Նկար, գետ, բանվոր, մեծ, լավ, լիճ, երգ, գործ, քաղաք, որս.

Ex. 125

Make up nouns by adding the following suffixes.

արան, անք, ություն, որդ, ուհի, ակ.