Armenian Language Lessons Chapter 1

Lessons
Introduction
Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6a
Chapter 6b
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9a
Chapter 9b

PHONETICS

Section 2

In the Armenian language there are six vowel sounds, which are represented by the following eight letters: ա, ե, է, ը, ի, ո, օ, ու.

Section 3

The vowel Ա, ա in any position is pronounced like the English a(rmy), e.g., Արամ (Aram) - Aram, աշուն (ashun) - autumn, սար (sar) - mountain, տարի (tari) - year, կանաչ (kanach') - green, նա (na) - he/she.

Նա նկարում է մատիտով:

Na nkarum e matitov.

He/She draws with a pencil.

Note: while pronouncing the auxiliary verb է (e) it combines with the previous word and is never stressed.

Ex. 1

Read aloud the following English and their corresponding Armenian words.

arm	արմ
park	պարկ
massage	մասսաժ
Aloha	Ալոհա

Ex. 2

Read and memorize the following words.

անուն (anun)	name
ազգանուն (azganun)	surname
ազատ (azat)	free
ասել (asel)	to say
տալ (tal)	to give
լավ (lav)	good
պատ (pat)	wall
նամակ (namak)	letter
դասարան (dasaran)	classroom
դաս (das)	lesson

Section 4

Vowel Օ, օ in any position is pronounced like the English o(r). The sound o in the beginning of the word is reproduced by the letter o, e.g., օր (or) - day, օպերա (opera) - opera, օրգան (organ) - organ, օրինակ (orinak) - example, etc., and in the middle and in the end of the word by the letter ո, e.g., բոլոր (bolor) - all, սովորել (sovorel) - to study, խոտ (khot) - grass, օգոստոս (ogostos) - august, etc. Letter ո in the beginning of a word is read like վո (vo), i.e., it designates two sounds, e.g., ոսկի (voski) - gold, որս (vors) - hunting, որակ (vorak) - quality, etc. Exception makes the word ով (who) where the letter ո is read like օ.

Բոլորը որոշել են սովորել օտար լեզուներ:

Bolore voroshel en sovorel otar lezuner.

Everybody decided to learn foreign languages.

Note: In the middle of the word the letter o is written only in derivative words, e.g., այսօր (aysor) - today, անօգտակար (anogtakar) - useless.

Ex. 3

Read the following words and notice the difference between pronunciation of letters օ and ո.

օրիորդ - maid, օպերա - opera, օրգանիզմ - organism, օր - day, օտար - foreign, օրինակ - example, օրորոց - cradle, ոտ - leg, ոսկի - gold, որոշել - to decide, ոչինչ - nothing, ոսոխ - enemy, որսորդ - hunter, որոնել - to look for,

Ex. 4

Copy out the following words inserting the missing letters ո or օ.

գ__վել	to praise
դ__կտ__ր	doctor
լ__բի	bean
__վ	who
կ__վ	cow
__չինչ	nothing
__րտեղ	where
__դ	air
ն__ր	new
երեկ__	evening
__ր	day
__ր__րել	to rock to sleep
__ժանդակ	auxiliary
__տար	foreign

Section 5

Vowel ու is pronounced like the English u (puma), e.g., ուժ (uzh) - strength, տուն (tun) - house, գարուն (garun) - spring, կատու (katu) - cat, etc.

Գարունը մոտենում է:

Garune motenum e.

Spring is coming.

Ex. 5

Read aloud the English and corresponding Armenian words.

Course - կուրս

Uzbek - ուզբեկ

Ukraine - Ուկրաինա

Pushkin - Պուշկին

Ex. 6

Read and remember the following words.

ունենալ - to have

ուրիշ - another

ուրախ - glad

անուն - name

աշուն - autumn

գարուն - spring

ուսում - study

դու - you

անասուն - animal

շուն - dog

Section 6

Vowel ի corresponds to the English e(vening), e.g., իմանալ (imanal) to know, իմաստ (imast) - meaning, գինի (gini) - wine, սիրտ (sirt) - heart, սիրել (sirel) - to love, etc.

Գինին կարմիր է:

Ginin karmir e.

Wine is red.

Ex. 7

Read and remember the following words.

բարի - kind

սիրելի - lovely

տարի - year

կարմիր - red

իմանալ - to know

միշտ - always

խիտ - thick

գարի - barley

Section 7

Vowel է is pronounced like the English e(verybody). This sound is reproduced by the letter է at the beginning of a word, e.g., էտապ (etap) - stage, էլի (eli) - again, էգուց (eguts') - tomorrow. In the middle and at the end of a word it is normally written by means of the letter ե, e.g., մեկ (mek) - one, բերել (berel) - to bring, սեր (ser) - love, ուտել (utel) - to eat, բազե (baze) - falcon, etc. Letter ե at the beginning of a word is always read like ye, i.e., like two sounds, e.g., Երեվան (Yerevan) - Yerevan, երեխա (yerekha) - child, ես (yes) - I, երեկ (yerek) - yesterday, երկիր (yerkir) - country, etc.

Երկու երեխա եկան տուն:

Yerku yerekha yekan tun.

Two children came home.

The personal forms of the present tense of լինել (to be) are an exception: եմ (em) -(I) am, ես (es) - (you) are, ենք (enk') - (we) are, եք (ek') - (you) are (pl.), են (en) - (they) are.

Note: In the middle and at the end of words է is written only in derivative words, e.g., ամենաէական (the most important), որեւէ (some).

Ex. 8.

Read and explain similarities and differences of pronunciation of է and ե.

էժան - cheap

էշ - ass

էկրան - screen

էլեկտրոն - electron

երկիր - country

երկար - long

երկու - two

երեսուն - thirty

երես - face

Ex. 9

Read and remember how ե is pronounced at the beginning, in the middle and at the end of a word.

երեխա - child

երես - face

երեկո - evening

երկաթ - iron

երկարել - to prolong

բազե - falcon

Մանե - Mane

եզ - ox

երազ - dream

Ex. 10

Copy out the following words inserting the missing ե.

մ__ր - our

պատկ__ր - image

բ__ր__լ - to bring

բազ__ - falcon

վազ__լ - to run

ուտ__լ - to eat

շին__լ - to make

ան__լ - to do

բ__ռ - burden

բ__րք - crop

Section 8

Vowel ը is a specific sound of the Armenian language. While pronouncing ը the mouth is half open, the middle of the tongue is somewhat raised. It sounds like 'i' in the English word bird. [The name of this sound in linguistics is "schwa".] For speakers of American English, ը is closest to the last vowel in "sofa" or the second vowel in "butter". In contrast with the other Armenian vowels, ը is not always written. To write and pronounce vowel ը correctly, the following should be remembered. ը is heard in many Armenian words, but is written only in some of them, e.g., at the beginning of a word ընկեր (enker) - friend, ընտիր (entir) - perfect, the sound ը is heard and written, but in words 'զգալ(zgal) - to feel, 'սկիզբ (skizb) - beginning, it is heard but not written. As a rule a word or a syllable cannot begin with two or more vowels (consonants?) in the Armenian language. Very often at the beginning or in the middle of a word ը is pronounced between two consonants, but is not written, e.g.

Is written Is pronounced

լսել l'sel - to listen

գնել g'nel - to buy

գրել g'rel - to write

մտնել m'tnel - to enter

Note: the ը sound, which is heard at the beginning and in the middle of words, is written only while transferring, e.g., զգալ - ըզ-գալ (to feel) (զը-գալ in Eastern Armenian?), գտնել - գըտ-նել (to find), լսել - լը-սել (to listen), լվանալ - լը-վանալ (to wash), etc. At the end of a word ը is always a definite article and is always written, e.g., տուն (house), տունը (the house), պատ (wall), պատը (the wall), etc.

Իմ ընկերը գնում է դպրոց:

Im enkere gnum e dprots'.

My friend is going to school.

Ex. 11

Read the following words and correctly pronounce the sound ը:

ընկեր - friend

ընկերական - friendly

ընկնել - to fall

ընտանի - domestic

ընտրել - to choose

ընտիր - selected

Արամը - Aram

իմ տետրակը - my textbook

իմ շորերը - my clothes

մեր դասը - our lesson

բոլորը - everybody, all

ոչ մեկը - nobody

Add article ը and read the words.

աշուն - autumn

սար - mountain

խոտ - grass

գարուն - spring

շուն - dog

անուն - name

ուսում - study

երկիր - country

Ex. 12

Copy out and translate into English.

Էդիկը սովորում է մեր կուրսում: Նա ապրում է Երեվանում: Ես ամեն օր տեսնում եմ նրան: Էդիկը շատ ընկերասեր է: Բոլորը նրան սիրում են:

Vocabulary - Բառարան

սովորում է - studies

կուրսում - course (year in University)

ապրում է - lives

ամեն - every

տեսնում եմ - I see

Երեւանում - in Yerevan

օր - day

ընկերասեր - friendly

բոլորը - everybody

սիրում են - they love

Text for reading
Ընթերցանության տեքստ

Իմ անունը Արամ է: Ես տասնինը տարեկան եմ եւ սովորում եմ ինստիտուտում: Ես բանվորի տղա եմ: Ես ապրում եմ Երեվանում:

Vocabulary - Բառարան

ես տասնինը տարեկան եմ - I am nineteen

բանվոր - worker

տղա - boy, son

Questions - Հարցեր

Քո անունն ի՞նչ է:

Քանի՞ տարեկան ես:

Դու որտե՞ղ ես սովորում:

Ո՞վ է քո հայրը:

Դու որտե՞ղ ես ապրում:

Consonants * Բաղաձայն հնչյուններ

All the consonants of the Armenian language are hard.

Ex. 13

Copy out and read the following words.

բաժակ - cup

բակ - yard

բանվոր - worker

բերան - mouth

դանակ - knife

դատարկ - empty

գովել - to praise

գարի - barley

մանուկ - child

մուկ - mouse

շուն - dog

շատ - a lot, many

կարել - to sew

կացին - axe

չիր - dried fruits

չամիչ - raisin

պատ - wall

պապ - grandfather

սով - hunger

զանգ - bell

զավակ - child, son, baby

զարմանալ - to be surprised at

զինվոր - soldier

ժամ - hour

ժամանակ - time

լավ - good

լինել - to be

նոր - new

նամակ - letter

սիրտ - heart

վատ - bad

վազել - to run

տալ - to give

տուն - house

ցորեն - wheat

ցավ - hurt

ֆակուլտետ - faculty, department

ֆիզիկա - physics

Ex. 14

Translate into English.

դասախոս

գրատախտակ

տետրակ

դաս

պատմել

խոսել

լեզու

սովորել

սպիտակ

կարդալ

Ex. 15

Translate into English.

1. Սեպտեմբերի մեկին սկսվում են դասերը: 2. Դասախոսը մտնում է լսարան: 3. Իմ ընկերը մոտենում է գրատախտակին: 4. Նա լավ է պատմում իր դասը: 5. Նա ուզում է հայերեն սովորել:

Բառարան - Vocabulary

սկսվում են - begin, start

լսարան - auditorium

մտնում է - enters

մոտենում է - goes to

ուզում է սովորել - wants to study, learn

լավ է պատմում - well tells

Text For Reading
Ընթերցանության տեքստ

Մեր ընտանիքը Our family

Մեր ընտանիքը մեծ է: Ես ունեմ հայր, մայր, եղբայրներ եւ քույրեր: Իմ հեր անունը Վարդան է, ազգանունը՝ Սիրունյան: Հայրս աշխատում է գործարանում: Իմ մեծ եղբայրը ծառայում է Սովետական բանակում, իսկ փոքր եղբայրս սովորում է ինստիտուտում: Իմ քույրերը ինձնից փոքր են եւ սովորում են դպրոցում:

Vocabulary - Բառարան

ընտանիք - family

հայր - father

մայր - mother

եղբայր - brother

եղբայրներ - brothers

քույր - sister

աշխատում է - works

գործարանում - at a factory

ծառայում է - serves

Սովետական բանակում - in Soviet Army

դպրոցում - at school

Questions - Հարցեր

Ձեր ընտանիքը մե՝ծ է:

Որտե՝ղ է աշխատում քո հայրը:

Որտե՝ղ է ծառայում քո եղբայրը:

Քո քույրերը քեզանից մե՝ծ են, թե՝ փոքր:

Որտե՝ղ են սովորում նրանք:

Section 12

Consonant հ

Consonant հ is a voiceless glottal sound. It corresponds to the English h (he). This sound in the Armenian language occurs at the beginning, in the middle and at the end of a word, e.g., հավ (hav) - hen, հասարակ (hasarak) - simple, շահել (shahel) - to win, սահման (sahman) - border, ահ (ah) - fear, գահ (gah) - throne, etc.

Հակոբը իմ հին հարեւանն է:

Hakobe im hin harevann e.

Hakob is my old neighbor.

In a row of words after consonant ր sound հ is written, but not pronounced.

Is written Is read

աշխարհ (ashkharհ) - world աշխար (ashkhar)

խոնարհ (khonarհ) - submissive խոնար (khonar)

արհամարհել (arhamarհel) - to despise արհամարել (arhamarel)

Ex. 16

Pronounce the following sounds and sound-combinations a couple of times.

a-ha o-ho e-he u-hu

Ex. 17

Read and compare.

հանել - անել (to take off - to do)

հանճար - անճար (genius - helpless)

հանցավոր - անցավոր (criminal - passing)

հատել - ատել (to cross - to hate)

հարդ - արդ (straw - so)

հարված - արված (blow - made, done).

Ex. 18

Read following words and correctly pronounce sound հ.

հազար thousand

հայ Armenian

համոզել to persuade

հանվել to undress

համալսարան University

հիմա now

հիշել to remember

հիանալ to admire

հիվանդ ill

հրդեհ fire

ահա here

ահ fear

գոհ contented

զոհել to sacrifice

մահ death

նախագահ president

շահ profit

պահպանել to protect

պահեստ storage

սահման border

Section 13

Sound ղ

Sound ղ is the voiced pair of voiceless խ. While pronouncing ղ, the back of the tongue touches the back part of the soft palate. The difference between making ղ and խ is that while pronouncing ղ there is voice, but there is none while pronouncing խ, e.g., Ղուկաս (Ghukas) - Ghukas (name), ղեկ (ghek) rudder, ղողանջ (ghoghanj) - peal, խաղալ (khaghal) - to play, կողմ (koghm) - side, աղ (agh) - salt, etc.

Note: In a row of words (in order of words) ղ is pronounced like խ.

Խաղողը շատ համեղ միրգ է:

Khaghoghe shat hamegh mirg e.

Grape is a very tasty fruit.

Ex. 19

Read the following words with sound ղ.

ղեկավար steersman

Ղրիմ Crimea

պաղպաղակ ice-cream

աղաղակ scream

աղմուկ noise

դեղին yellow

ուժեղ strong

ծաղիկ flower

կաղամբ cabbage

գեղեցիկ pretty

կաղնի oak

խաղալ play

ուղղել to correct

ուղիղ straight

Ex. 20

Read the following sentences.

¸³շտում կան դեղին ծաղիկներ:

Ղեւոնդը խաղում է փողոցում:

Ղրիմի բնությունը գեղեցիկ է:

Երեխաները աղմուկ - աղաղակով վազեցին օղակավարի մոտ:

Section 14

Sounds թ, փ, ք

Consonants թ, փ, ք are aspirates. They are pronounced like t(able), p(orch), c(ool), e.g., թութ (tut) - mulberry, թաթ (tat) - paw, թիվ (tiv) - number, ութ (oot) - eight, աթոռ (ator) - chair.

Թորգոմը թերթ է կարդում:

Torgome tert e kardum.

Torgom is reading a paper.

փակ (pak) shut, փեսա (pesa) son-in-law (bridegroom), փոփոխել (popokhel) to change, փոր (por) stomach, ափ (ap) shore.

Արփենիկը ափսեն դրեց սեղանին:

Arpenike apsen drets seghanin.

Arpenik put the plate on the table.

քամի (kami) wind, քար (car) stone, քաղաք (kaghak) town, տաք (tak) warm, etc.

Քնարիկը ապրում է քաղաքում:

Knarike aprum e kaghakum.

Knarik lives in town.

Note: In the middle and at the end of words դ, բ, գ sometimes deafen and are pronounced like թ, փ, ք.

Ex. 21

Read and compare.

թաթ - տատ paw - grandmother

թառ - տառ musical instrument - letter

թաղ - տաղ block (of houses) - song

թուր - տուր sabre - give

Ex. 22

Read the following words paying attention to pronunciation.

թերթ paper

թեթեւ light weight

թույլ weak

թիկունք rear, back

թութակ parrot

բութ thumb, obtuse, dull

գագաթ top

եթե if

երթ parade

արթուն awake

հորթ calf

Ex. 23

Read the following words paying attention to pronunciation.

փափուկ soft

փետրվար February

փոխել to change

փոքր small

փրփուր foam

փուշ thorn

ամփոփել to conclude

չափել to measure

ափսե plate

ծովափ beach

փայտ wood

փոս ditch

Ex. 24

Read and compare.

քար - կար stone - sawing

քոր -կոր itch - crooked

Քուռ - կուռ Kur - strong

քույր - կույր sister - blind

Ex. 25

Read paying attention to pronunciation.

քայլել to walk

քնել to sleep

քսան twenty

քնար lyre

քաջ brave

թանաք ink

փառք glory

ոտք leg

աչք eye

ինքը himself, herself

Ex. 26

Read paying attention to pronunciation of փ, ք.

¶րքի թերթերը մաքուր են:

Երկնքից թափվում են ձյան փաթիլները:

Նա քայլում է փողոցով:

Text For Reading
Ընթերցանության տեքստ

Իմ սենյակը մեծ է, լուսավոր եւ հարմարավետ. ունի մի դուռ եւ երկու լուսամուտ: Լուսամուտների գոգերին դրված են ծաղիկներ: Իմ սենյակի պատերը կանաչ են, առաստաղը սպիտակ է, իսկ հատակը՝ կարմիր: Ձախ կողմում դրված է գրասեղանը, իսկ աջ կողմում՝ մահճակալը: Պատերի տակ աթոռներն են շարված: Վերեւում կախվում է էլեկտրական լամպը:

Vocabulary - Բառարան

լուսավոր light, bright

լուսամուտ window

լուսամուտի գոգ window-sill

դրված են are put

առաստաղ ceiling

հատակ floor

գրասեղան desk, writing-table

հարմարավետ comfortable

ձախ left

ձախ կողմում at left side

մահճակալ bed

աթոռ chair

շարված են placed

վերեւում at top

կախված է is hanged

Questions - Հարցեր

Ինչպիսի՝ն է քո սենյակը:

Որտե՝ղ են դրված ծաղիկները:

Ի՝նչ գունի են քո սենյակի պատերը, առաստաղը, հատակը:

Որտե՝ղ է դրված գրասեղանը:

Որտե՝ղ է դրված մահճակալը:

Որտեղի՝ց է կախված էլեկտրական լամպը:

Section 15

Sounds Ձ and Ծ

Consonants ձ and ծ are affricates. The voiced ձ is pronounced like d and z as one sound, e.g., ձու (dzoo) egg, ձայն (dzain) voice, ձի (dzi) horse, ձուկ (dzook) fish, անձ (andz) person.

Ձմռանը ձյուն է գալիս:

Dzmrane dzyun e galis.

It snows in winter.

Note: In some cases ձ is pronounced like ց in the middle or at the end of a word. The voiceless consonant ծ is pronounced like t and s as a one sound, e.g., ծիտ (tsit) bird, մեծ (mets) big, ծախել (tsakhel) to sell, ծածել (tsetsel) to beat.

Ex. 27

Read the following words correctly pronouncing sound ձ.

ձմեռ winter

ձոր canyon

ձախ left

ձեռք hand

ձեւ form

ձյուն snow

ձավար cereals

հունձ harvest

ինձ me

անձ person

գանձ treasure

նախանձ jealous

Ex. 28

Read the following words correctly pronouncing sound ծ.

ծնվել to be born

ծայր end, edge

ծանր heavy

ծառա servant

ծիծաղ laughter

ցածր low

ծունկ knee

հատված section

ածական adjective

հարված blow

առյուծ lion

ծեծել to beat

Ex. 29

Read and pay attention to the pronunciation of ծ and ց.

ծախել - ցանել to sell - to sow

ծեծ - ցեց flogging - moth

ծառ - ցուրտ tree - cold

ծայր - ցայտել end - splash

ծիրան - ցից apricot - picket

ծնել - ցնցել to give birth to - to shake

Ex. 30

Read the following sentences correctly pronouncing the sounds ձ, ց, ծ.

Ձմռանը ցուրտ է լինում, ձյուն է գալիս:

Ծառերն ու ծաղիկները ծածկվում են ձյունով:

Text For Reading
Ընթերցանության տեքստ

Համալսարան
University

Ես սովորում եմ Երեւանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետում եւ ուսումնասիրում եմ մի քանի լեզուներ: Բացի լեզուներից մենք անցնում ենք նաեւ այլ առարկաներ: Օրական ունենում ենք երեք դասախոսություն, որոնք տեւում են մոտ վեց ժամ: Ես կանոնովոր հաճախում եմ դասախոսություններին, որոնք անցնում են հետաքրքիր: Առաջին կիսամյակը տեւում է մինչեւ հունվար: Հունվարին հանձնում ենք քննությունները եւ ստուգարքները: Հետո սկսվում են ձմեռային արձակուրդները:

Vocabulary - Բառարան

պետական state, federal

ուսումնասիրում եմ study

մի քանի լեզուներ a couple of languages

բացի besides

անցնում ենք studing

կանոնավոր regularly

հաճախում եմ attend

կիսամյակ semester

նաեւ also

այլ other

առարկաներ subjects

դասախոսություն lecture

օրական daily

տեւում է lasts

հանձնում ենք take (exams)

քննություն examination

ստուգարք test

արձակուրդ vacation

Questions - Հարցեր

Դու ո՝ր ֆակուլտետում ես սովորում:

Ի՝նչ լեզուներ ես ուսումնասիրում:

Օրական քանի՝ դասախոսություն եք ունենում:

Մինչեւ ե՝րբ է տեւում առաջին կիսամյակը:

Ե՝րբ եք հանձնում քննությունները եւ ստուգարքները:

Ե՝րբ է սկսվում երկրորդ կիսամյակը:

Ex. 31

Translate into Armenian.

My name is Suren, and my last name is Karapetyan. I am a worker's son. Our family lives in town. I study in the foreign languages department of Yerevan pedagogical institute. I study German, Russian and Armenian languages. Our lectures are very interesting.

Section 16

Sounds Ջ and Ճ

The consonants ջ and ճ are affricates. The affricate ջ is pronounced like the English j(ust), e.g., ջուր (jur) water, ջինջ (jinj) pure, տանջել (tanjel) to torture, էջ (ej) page, etc.

ջերմուկը հանքային ջուր է:

Jermuke hankayin jur e.

Jermuk is mineral water.

Note: Very often ջ is pronounced like չ in the middle and in the end of words.

Section 17

The affricate ճ is pronounced like the English 'ch' as in chapel. ճ is the voiceless pair of ջ, e.g., ճիշտ (tchisht) correct, ճանաչել (tchanachel) to get to know, ճաշել (tchashel) to dine, աճել (atchel) to grow, վիճակ (vitchak) condition, etc.

Նա ճանապարհ ընկավ ճիշտ նույն ժամին:

Na tchanapar enkav tchisht nujn zhamin.

He started the road just the same time.

Ex. 32

Read the following words correctly pronouncing sound ջ.

ջահել young ջահ torch ջանասեր diligent ջոկատ detachment ջրվեժ waterfall ջրաղաց water-mill ականջ ear քաջ brave շրջան circle շրջապատ environment բանջար vegetable

Ex. 33

Read the following words correctly pronouncing ճ.

ճակատ forehead ճահիճ swamp ճանկ claw ճառ speech ճիպոտ rod ճանճ fly աճ increase դահլիճ hall կավիճ chalk կարիճ Scorpio

Ex. 34

Read and compare.

ջնջել - ճանաչալ - չափել to erase - to learn - to measure

ջախջախել - ճոճել - չնչին to overwhelm - to brandish - frivolous

ջուր - ճուտ - չիթ water - chicken - chintz

Ex. 35

Read the following sentences.

1.ինջ երկնքում փայլում է արեւը: 2. Վաչիկը ջուր է բերում: 3. Ջեմման մեկնեց ճամբար:

Text For Reading
Ընթերցանության տեքստ

Իմ հայրենի քաղաքը My hometown

Ես ծնվել եւ ապրում եմ Երեւանում: Երեւանը գտնվում է մեր հայրենիքի հարավում: Նա արդյունաբերական քաղաք է եւ ունի մի շարք ֆաբրիկաներ եւ գործարաններ: Երեւանն ունի ավելի քան 600 000 բնակիչ: ¶լխավոր փողոցները լայն են, ուղիղ եւ ասֆալտապատ: Այդ փողոցներով երթեւեկում են ավտոմոբիլներ, տրոլեյբուսներ եւ տրամվայներ: Վերջին տարիներին քաղաքում կառուցվել են բազմաթիվ գեղեցիկ շենքեր: Երեւանում կան մի քանի թատրոններ, բազմաթիվ կինոթատրոններ, մի քանի թանգարան, շատ գրադարաններ, ակումբներ, դեղատներ եւ հիվանդանոցներ: Քաղաքի կենտրոնում է գտնվում Լենինի հրապարակը, ուր վեր է բարձրանում Լենինի արձանր: Հրապարակին գեղեցիկ տեսք են տալիս ջրավազանը եւ շատրվանր:

Vocabulary - Բառարան

հայրենիք country ծնվել եւ was born and ապրում եմ live հարավում in south արդյունաբերական industrial մի շարք a number of բնակիչ inhabitant երթեւեկում են run, ply (between) վերջին տարիներին last years կառուցվել են were built բազմաթիվ many թանգարան museum դեղատուն drugstore հիվանդանոց hospital կենտրոնում in center վեր է բարձրանում raises արձան statue ջրավազան pool շատրվան fountain

Section 18

Sound յ

The Armenian voiced consonant յ is pronounced like the English y(our). Sound յ always combines with vowels and makes so-called diphthongs (երկհնչյուններ) այ, ոյ, ույ, յա, յու, etc. E.g., սենյակ (senyak) room, ոսկյա (voskya) golden, թույլ (tooyl) weak, լույս (luys) light, հույս (hooys) hope, հոյակապ (hoyakap) splendid, շոյել (shoyel) to pet, մայր (mayr) mother, etc.

Սուրենի մայրը աշխատում է այգում:

Sureni mayre ashkhatum e aygum.

Suren's mother works in the garden.

Note: As a rule in Armenian between two vowels the sound յ is heard, which however is written only after vowels ա and ո, e.g., կայարան (kayaran) station, Մարոյի ձայնը (Maroyi dzayne) Maro's voice, etc., but բազե (baze) falcon, բազեի (bazeyi) falcon's, ձի (dzi) horse, ձիեր (dziyer) horses, etc. This յ is called connecting sound (ձայնակապ). The root sound յ remains after all the vowels, e.g.

սենյակ room մատյան book (register) առավոտյան in the morning արծաթյա silver անցյալ past սայլ cart ծայր end գայլ wolf այսօր today պայքար struggle արյուն blood անկյուն corner հյութ juice ճյուղ branch հյուսիս north քույր sister բույս plant թույն poison կույր blind խարույկ bonfire

Ex. 37

Make up sentences using the following words.

այսօր, քույր, եղբայր, երեկոյան, լույս, նայել.

Example: Այսօր ես գնալու եմ կինո:

TEXT FOR READING 32
ԸՆԹԵՐՑԱÜՈՒԹՅԱՆ ՏԵՔՍՏ

ºրեկ մեր կուրսի կոմերիտական ժողովն էր: ժողովի նախագահն էր Գուրգեն Ազատյանը, իսկ քարտուղարը՝ Անուշ Գրիգորյանը: Օրակարգում դրված էր կարգապահության հարցը: Այդ մասին զեկուցեց կուրսի ավագ Գալուստ Մանուկյանը: Ժողովում ելույթ ունեցան մի շարք ուսանողներ: Նրանք խիստ քննադատեցին դասերից բացակայողներին: Վերջիններս խոստացան կանոնավոր հաճախել դասերին: Ժողովն ընդունեց համապատասխան որոշում:

Vocabulary - ԲԱՌԱՐԱՆ

նախագահ - chairman քարտուղար - secretary օրակարգ - order of the day program դրված էր - was standing (about question) կարգապահության հարցը - discipline question խոստացան հաճախել - promised զեկուցեց - to attend ավագ - senior ելույթ ունեցան - gave a speech քննադատեցին - criticized բացակայողներին - the absents ընդունեց - to take, receive, make (about decision) համապատասխան որոշում - corresponding decision

Questions - ՀԱՐՑԵՐ

Ե՝րբ է եղել ձեր կուրսի կոմերիտական ժողովը:

Ո՝վ էր ժողովի նախագահը:

Ո՝վ էր քարտուղարը:

Ի՝նչ հարց էր դրված ժողովի օրակարգում:

Ո՝վ զեկուցեց կարգապահության մասին:

Ովքե՝ր ելույթ ունեցան:

Ո՝ւմ քննադատեցին նրանք:

Section 19. Sounds Ր, ր and Ռ, ռ

The letter Ր is pronounced more like the English letter r. While pronouncing ր the front part of the tongue (the tip) rises to the top teeth-ridge; the tip of the tongue vibrates more feebly than while pronouncing the hard r, e.g., րոպե (rope) - minute, բարի (bari) - kind, կարմիր (karmir) - red, սար (sar) - mountain, etc.

Արամը եւ Գուրգենը ընկերներ են:

Arame yev gurgene enkerner en

Aram and Gourgen are friends.

The letter Ռ is pronounced like a hard r, e.g., Ռուբեն (ruben) - Ruben, ռումբ (rumb) - bomb, ռացմիկ (razmik) - warrior, etc.

Ռուբենը ռուսերեն է սովորում:

Rubene ruseren e sovorum

Ruben is studying Russian.

Ր and Ռ represent different sounds in Armenian. Confusion of Ր and Ռ is one of the gross infringements of the pronouncing rules of Armenian. Usage of Ր instead of Ռ, or the other way around can completely change the meaning of the word, e.g.

սար - սառ mountain - cold լուր - լուռ news - silent սեր - սեռ love - sex

Notes:
1. In words adopted from Russian (or other languages through the mediation of Russian) in the beginning of the word always Ռ is written and pronounced, e.g., radio - ռադիո, realism - ռեալիզմ, regime - ռեժիմ, reform - ռեֆորմ, etc. In modern (present) Armenian there are only two words starting with Ր. They are րոպե (minute), and Րաֆֆի (proper name). In the middle or in the end of the adopted words usually ր is written, e.g., sport - սպորտ, spirits - (սպիրիտներ?), sector - սեկտոր, motor - մոտոր, etc., but Berlin - Բեռլին, Smirnov - Սմիռնով, Bern - Բեռն are exceptions. There are some words with double ր in the Armenian language, e.g., տարր (tar) - element, անդորր (andor) - silence, երրորդ (yerord) - third, չորրորդ (chorord) - forth, մրրիկ (mrik) - tempest, բերրի (beri) - fertile; րր in these words is pronounced like double ր and not ռ. 2. Adopted words with double r in Armenian language are usually reproduced by the letter ռ, e.g., terror - տեռոր, correct - կոռեկտ, Marr - Մառ, etc. Exceptions are: territory - տերիտորիա, barricade - բարիկադ, and some others.

Ex. 38

Read and define the difference of pronunciation of ր and ռ sounds.

վար - վառ tillage - bright դեր - դեռ role - yet, still բեր - բեռ bring - burden տարր - տառ element - letter արու - առու male - brook

Ex. 39

Write the following words in Armenian.

Realism Radio Reaction Romanist Ruble

Ex. 40

Read the following words with sound ր.

րոպե minute բարեկամ relative քար stone կարել to sew սիրել to love օր day հարց question հետաքրքիր interesting շրջան district, circle կարճ short

Ex. 41

Read the following words with sound ռ.

ռադիում radium ռազմիկ worrior ռադիո radio ռամիկ man ռումբ bomb բառարան dictionary գառ lamb սառչել to freeze մռայլ morose թոռ grandson

Ex. 42

Copy out and read the following sentences.

Տարվա եղանակներն են՝ գարուն, ամառ, աշուն, ձմեռ: Ձմռանը ցուրտ է լինում: Գետերն ու առուները սառչում են: Արեւը չունի նախկին ջերմությունը:

Ex. 43

Translate into English.

Երեվանը զարգացած արդյունաբերական քաղաք է:

Գլխավոր հրապարակում գտնվում է Լենինի արձանը:

Կոմերիտական ժողովը քննեց կարգապահության հարցը:

Ժողովն անցավ աշխույժ եւ հետաքրքիր:

Հանրային գրադարանը հարուստ է գեղարվեստական, քաղաքական եւ գիտական գրականությամբ:

Գրադարանավարուհին ընթերցողներկ հետ վարվում է սիրալիր եւ քաղաքավարի:

The letter եւ isn't pronounced as separate sound, but as combination of ev or yev. The following should be remembered about pronunciation and spelling of letter եւ: եւ is read like yev after vowels. The same way is read the conjunction եւ, e.g., Արամը եւ Գուրգենը (Arame yev Gurgene) - Aram and Gurgen, նաեւ (nayev) - also. եւ is read like ev after consonants, e.g., տերեւ (terev) - leaf, երեւալ (yereval) - to show up, բարեւ (barev) - hi, արեւ (arev) - sun, etc. Both in the middle of the word and at the end the sound combination ev, yev is always reproduced by letter եւ (and not եվ). The letter եւ is never used at the beginning of the word. Exception - the word եւս (also). The sound combination at the beginning of a word isn't reproduced by letter եւ but by letter combination եվ, e.g., Եվրոպա - Europe, Եվա - Eva, etc. եւ doesn't have a capital letter. As a capital letter instead of եւ is written Եվ, e.g.

Եվ այսպես անցան տարիներ(ը?):

And so passed the years.

Ex. 44

Read the following words and explain the spelling of letter եւ.

անձրեւ rain սեւ black տերեւ leaf վերեւ up թեթեւ light (not heavy) երեւալ to show up Երեւան Yerevan բարեւել to greet նաեւ also թեւ though

Ex. 45

Insert the letter եւ in the following words instead of the underscore and read.

թ_ավոր winged ս_անալ to become black ձ_ական formal առ_տուր trade ար_ածագ sunrise եր_ի maybe, perhaps որովհետ_ because տեր_աթափ leaf-fall տ_ել to last առջ_ում in front

Automatic alternation * ՀՆՉՅՈՒՆԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ

In word-forming and form-building the vowels ու, ի, ե (the old է) and diphthongs ույ, յա change. These changes are called automatic alternation (հնչյունափոխություն). While forming the plural automatic alternation only appears in monosyllabic words.

Section 28

Vowel ու.

In closed syllables ու usually turns into ը, which is not written, e.g.

տուն - տնակ (tun - t'nak) house - small house դուռ - դրներ (dur - d'rner) door - doors ձուկ - ձկնորս (dzuk - dz'knors) fish - fisher զուրկ - զրկել (zurk - z'rkel) deprived - to deprive

Ու in closed syllables falls out in a row of words, e.g.

գարուն - գարնանային (garun - garnanayin) spring (n.) - spring (adj.) ուսում - ուսման (usum - usman) study - study (adj.) հատուկ - հատկություն (hatuk - hatkutyun) peculiar - peculiarity անասուն - անասնակեր (anasun - anasnaker) animal - forage

Ու usually turns into վ in open syllables, e.g.

լեզու - լեզվի (lezoo - lezvi) language('s) ձու - ձվի (dzoo - dz'vi) egg('s) կատու - կատվի (katoo - katvi) cat('s)

Ու isn't altered in a row of words, e.g.

ութ - ութսուն eight - eighty ուղտ - ուղտի camel - camel's թեկնածու - թեկնածուական candidate - candidate's դասատու - դասատուի teacher - teacher's

Section 29

Vowel ի

In closed syllables ի usually turns into ը, which is not written, e.g.

սիրտ - սրտեր heart - hearts միս - մսոտ meat - meaty կին - կնոջ wife - wife's կարմիր - կարմրել red - to redden

In many words ի falls out in a closed syllable, e.g., ամուսին - ամուսնանալ (amusin - amusnanal) spouse - to marry, ամիս - ամսական (amis - amsakan) month - monthly, ճահիճ - ճահճի (tchahitch - tchahtchi) swamp - swamp's, etc. In open syllables ի joins the following ա, turning into ե or յա, e.g., տարի - տարեկան (from տարի + ական) year - for a year, հոգի - հոգյակ (from հոգի + ակ) soul - darling, բարի - բարեկամ (from բարի + ա + կամ) kind - relative, որդի - որդյակ (from որդի + ակ) son - sonny. In some words ի falls out in an open syllable, e.g., թշնամի - թշնամական (from թշնամի + ական) enemy - enemy (adj.), բարի - բարություն (from բարի + ություն) kind - kindness. In some words ի remains in an open syllable, e.g.

ձի - ձիավոր horse - horseman մի - միակ one - only որդի - որդիական son - filial գյուղացի - գյուղացիական peasant - peasant (adj.)

(Question: does automatic alternation have to do with shifting of stress, e.g., when suffixes are added to a word?)

Section 30

Vowel ե

While word-forming and form-building, as a rule the vowel ե doesn't change. ե/ի alternation occurs only in the few words where ե goes back to the old Armenian է, e.g.

սեր (old Arm. սէր) - սիրել love - to love տեր (old Arm. տէր) - տիրել owner - to own կես (old Arm. կէս) - կիսել half - to make halves

Section 31

Diphthong ույ

In closed syllables ույ turns into ու, e.g.

լույս - լուսավոր light - light (adj.) գույն - գունավոր color - colored թույն - թունավոր poison - poisonous հույն - հունական Greek - Greek (adj.)

Exceptions: նույնական (from նույն + ական) identical, թույլատրել - to allow, թույլտվություն - permission, etc.

Section 32

Diphthong յա

In some words diphthong յա turns into ե, e.g.

վայրկյան - վայրկենական second - instantaneous մատյան - մատենագիր book - bibliographer գործունյա - գործունեություն active - activity

Ex. 53

Read and follow the rules of stressing.

(For this exercise it would be very useful to know the rules of stressing! In fact, I very much miss a section on stress.)

Հասմիկը համալսարանի ուսանողուհի է: Նա համալսարան է ընդունվել անցած տարի: Հասմիկը ապրում է համալսարանի երկրորդ հարկում: Նրա սենյակը մեծ է, գեղեցիկ եւ լուսավոր: Բացի Հասմիկից այդ սենյակում ապրում են նաեւ Մարգարիտը, Ծովինարը եւ Հրանուշը:

Ex. 54

Make new words or word-forms from the following roots, explain how sound ու changes in closed syllables.

դուռ door սուր sharp թուղթ paper տուն house թուր sabre ջուր water թուփ bush սուտ lie ծուխ smoke ցուրտ cold կուրծք breast փուշ thorn մուկ mouse քուն sleep

Example: դուռ - դռներ - դռնապան

Ex. 55

Make new words or word-forms, explain how ու changes in open syllables.

առու	gutter
լեզու	language
կատու	cat
մեղու	bee
ճիճու	worm
կկու	cuckoo
ձու	egg

Example: առու - առվի - առվակ

Ex. 56

Make new words and word-forms from the following roots, explain how ի changes in closed syllables.

գիծ line չիթ chintz գին price չիր dried fruit գիր letter պինդ firm թիվ number սիրտ heart լիճ lake վիզ neck միս meat վիշտ grief միտք thought փիղ elephant միրգ fruit քիթ nose

Example: գիծ - գծիկ - գծել

Ex. 57

Carefully read the pair of words, explain what alternations there are here.

(a) աղավնի - աղավնյակ pigeon - pigeon (female) կղզի - կղզյակ island - a small island հոգի - հոգյակ soul - darling պատանի - պատանյակ youth - youth

(b) այգի - այգեպան garden - dardner գարի - գարեջուր barley - beer գինի - գինետուն wine - wine-vault տարի - տարեվերջ year - end of the year

(c) թշնամի - թշնամություն enemy - enmity կենդանի - կենդանանալ alive - liven up քամի - քամաղաց wind - windmill գերի - գերություն captive - captivity

(d) գյուղացի - գյուղացիական peasant - peasant (adj.) ձրի - ձրիաբար free (of charge) - for nothing որդի - որդիական son - filial

Ex. 58

Read the following group of words, explain how vowel ե (է) changes.

դեմ - դիմաց - դիմել against - opposite - appeal to զեն(ք) - զինվոր - զինել weapon - soldier - to arm կես - կիսատ - կիսել half - unfinished - to halve շեկ - շիկնել - շիկանալ light brown - to redden - become red սեր - սիրային - սիրել love - love (adj.) - to love վեպ - վիպակ - վիպասան novel - narrative - novelist վեր(ք) - վիրավորել - վիրավոր wound - to injure - injured տեր - տիրել - տիրապետություն owner - to own - domination

Ex. 59

Form new words from the following roots, explain how the diphthong ույ changes.

բույս plant բույր fragrance գույն color թույլ weak թույն poison լույս light ծույլ lazy կույր blind հույն Greek հույս hope զգույշ careful զրույց talk

Example: բույս - բուսաբան - բուսականություն

Ex. 60.

Read the following sentences and explain the alternation of vowels in bolded words. (There are no bold words here!)

Աշոտը նամակ է գրում:

Գրքերի գները իջեցված են:

Ես սիրում եմ իմ ծնողներին:

Էմմայի սիրտը լուսավոր է:

Մատենադարանը տեղավորված է գեղեցիկ շենքում:

Text For Reading
Ըթերցանության տեքստ

Թատրոն
Theatre

Աշոտը ուզում էր ներկայացում դիտել: Նա երկու տոմս վերցրեց եւ իր ընկերոջ հետ գնաց թատրոն: 8-ից քառորդ պակաս նրանք թատրոնի մուտքի մոտ էին: Հանդերձարանում նրանք հանեցին վերարկուները: Երկրորդ զանգից անմիջապես հետո մտան դահլիճ եւ գրավեցին իրենց տեղերը: Լույսերը հանգան, վարագույրը բացվեց, եւ ներկայացումը սկսվեց: Գլխավոր դերերը կատարում էին մեր հանրապետության անվանի դերասանները:

Vocabulary - Բառարան

ուզում էր դիտել wanted to watch ներկայացում performance վերցրեց took մուտք entry ութից քառորդ պակաս quarter to eight հանեցին took off անմիջապես immediately հանգան went off գրավեցին occupied վարագույր curtain կատարում էին played անվանի famous, known դերասաններ actors

Questions - Հարցեր

Աշոտը ի՝նչ էր ուզում դիտել:

Նա ո՝ւմ հետ գնաց թատրոն:

Նա քանի՝ տոմս գնեց:

Նրանք ե՝րբ մտան դահլիճ:

Ի՝նչ տեսան նրանք դահլիճում:

Ովքե՝ր էին կատարում գլխավոր դերերը:

Text for translation from English to Armenian:
The sun shines seldom. Days become shorter. It's raining. Leaves fall down. Birds fly away to the south. Rivers cover with ice. It gets colder. Winter is coming.

To shine լուսավորում է Seldom հազվադեպ Become shorter կարճանում են Rains անձրեւներ Leaves տերեւներ Fall down թափվում են Birds թռչունները Fly away չվում են Ice սառույց Got colder ցրտել են

Section 33

Syllables and transferring

A syllable is a sound or several sounds pronounced by one expiratory push. In Armenian, as in English, word-forming sounds are the vowels. Vowels, not only in combination with consonants, but also separately can form syllables, e.g., ա-շա-կերտ (pupil), ու-սու-ցիչ (teacher), ի-րա-վա-բան (lawyer), etc. Words can be monosyllabic (միավանկ) or polysyllabic (բազմավանկ).

Monosyllabic - տուն (house), շուն (dog), լույս (light), հող (land), ջուր (water) Polysyllabic - աշուն (autumn), բաժակ (glass), ազատել (to free), խաղաղություն (peace)

Section 34

When hyphenating a word, carrying part of it to the next line (at a line break in a text) the following rules must be taken into consideration.

• Monosyllabic words aren't hyphenated.
• If in the middle of the word between two vowels there is one consonant, it is carried to the next line, e.g., կա-տու (cat), սո-վո-րել (to study), ա-թոռ (chair), հա-զիվ (hardly), քա-ղա-քա-կան (political), etc.
• In case there are two consonants between two vowels in the middle of a word, one of them remains and the other is carried to the next line, e.g., հան-կարծ (suddenly), պատ-մել (to tell), պար-տեզ (garden), հան-դի-պել (to meet), etc.
• And in case there are three consonants between two vowels, two of them remain and the other is carried to the next line, e.g., զարթ-նել (to wake up), կանգ-նել (to stand), հարց-նել (to ask), etc.
• As mentioned before, the vowel ը pronounced at the beginning and in the middle of words isn't always written; this vowel forms a "secret" syllable (գաղտնավանկ) and is written only while transferring, e.g.

գրկել - գըր-կել to hug գրող - գը-րող writer զգաստ - ըզ-գաստ quietly լսել - լը-սել to listen սպիտակ - ըս-պի-տակ white ստանալ - ըս-տա-տալ to receive

• If the second part of a compound word has a "secret" ը, it isn't written if that part is transferred completely to the next line, e.g., ան-վնաս (unharmed), պատկերա-սրահ (picture gallery), դիմա-նկար (portrait), etc.

Ex. 61

Divide the following words into syllables

աշխատանք work բառարան dictionary դեղատուն drugstore ներողություն excuse գրադարան library հասարակական public, social ընտիր selected հանրակացարան hostel կենսագրություն bibliography գրականություն literature ընկեր friend թարգմանել to translate լողանալ to swim ծխախոտ tobacco պատասխանատու responsible տրամաբանություն logic

Example: աշխատանք - աշ-խա-տանք, ծխախոտ - ծը-խա-խոտ

Ex. 62

Write out the words with the "secret" ը and divide them into syllables.

Ես ծնվել եմ 1920 թվականին: Միջնակարգ դպրոցն ավարտել եմ 1938 թվականին՝ գերազանց գնահատականներով: Դպրոցն ավարտելուց հետո մեկնել եմ բանակ: Ես կռվել եմ մեր երկրի թշնամիների դեմ: Հերոսության համար ես պարգեւատրվել եմ մի քանի շքանշաններով ու մեդալներով: Իմ անունը, հայրանուն, ազգանունն է՝ Մկրտիչ Գրիգորի Գալստյան:

Example: ծնվել - ծըն-վել

Text For English
Ընթերցանության տեքստ

Փոստ
Post

Շուտով գալու է նոր տարին: Հրաչյան ուզում է շնորհավորել իր ազգականներին եւ բարեկամներին: Նա մտնում է փոստ, գնում է նամակի թուղթ, ծրարներ, 4 կոպեկանոց դրոշմանիշներ եւ հառագրի 3 բլանկ: Հրաչյան մի քանի նամակներ է գրում, դնում է ծրարների մեջ, հետո գրում հասցեները, փակցնում դրոշմանիշները եւ գցում փոտարկղը: Նա ցանկանում է շնորհավորել իր քրոջը, եղբորը եւ ընկերոջը: Նա լրացնում է հեռագրի բլանկը եւ մոտենում է պատուհաններից մեկին: Ցուցանակի վրա գրված է՝ դրոշմանիշների վաճառք, օդային փոստ, պատվիրած եւ ցպահանջ նամակներ: Հրաչյան մոտենում է մյուս պատուհանին: Հեռագրիչը վերցնում է հեռագրերը եւ հաշվում բառերի քանակը: Հրաչյան վճարում եւ դուրս է գալիս փոստից:

Vocabulary - Բառարան

շուտով գալու է will come soon շնորհավորել to congratulate ազգական relative գնում է he/she buys ծրար envelope գցել to drop լրացնում է to fill փոստարկղ mail box պատուհան window վաճառք sale օդային փոստ air mail դրոշմանիշ stamp հեռագիր telegram հասցե address դնում է he/she is putting in փակցնում է he/she is sticking something պատվիրած registered (letter) նամակ letter ցպահանջ poste restante (to be called for) հեռագրիչ telegraph դուրս է գալիս he/she is coming out

Questions - Հարցեր

Ո՞ւմ է ուզում շնորհավորել Հրաչյան:

Ո՞ւր է մտնում նա:

Ի՞նչ է գնում Հրաչյան:

Ի՞նչ է անում նա գրած նամակները:

Ի՞նչ էր գրված պատուհաններից մեկի ցուցանակի վրա:

Ո՞ւմ է հանձնում հեռագրերը:

Text for translation

In Culture and Relaxation Park
Կուլտուրայի եւ Հանգստի Զբոսայգում

There are many parks and gardens in our town. Youth like the culture and relaxation park of Kirov very much. One can walk, sit in the open air and relax there. A lot of people go there just to sit in the shade and read. One can watch a movie and listen to a concert there. There are always many people using the sports square. They play volleyball, basketball, tennis. I often go to this park with my friends.

Vocabulary - Բառարան

Park այգի To go on a walk զբոսնել To sit նստել Rest հանգիստ To rest հանգստանալ In shadows ըստվերում To watch դիտել Concert համերգ There are լինում է Square հրապարակ Play խաղում են Often հաճախ My friends իմ ընկերները With հետ