Sivas Province
.svg)
The province of Sivas in Western Armenia had (among others) the following important Armenian towns, villages and cities with Armenian populations:
Needs translation to English
Սըվազ Նահանգ, (Сваз наhанг, Sivas Province, Sivas Vilayet), Rumi Eyalet (Ռումի Էյալեթ), Sebastia (Սեբաստիա), Sebasaiayi Kusakalut Yun (Սեբասաիայի կուսակալութ յուն), Sevasti State (Սեվաստի նահանգ), Səvagi State (Սըվագի նահանգ), Sivasi State (Սիվասի նահանգ), Səvazi State (Սվազի նահանգ), Səvasi State (Սվասի նահանգ) - A state (նահանգ) in the northeastern part of historic Lesser Hayk (Փոքր Հայք). The vilayet was created in 1864 out of the Sebastia province (Սեբասաիայի փաշայության տարածքում). It was bordered on the east by Erzerum (էրզրում), on the southeast by Kharpert (Խարբերդ), northeast by Trabizon (Տրապիզոն), the west by Ankara (Անկարայ) province, and from the south by Cilicia (Կիլիկիա), ապա՝ հետագայում ստեղծված Կեսարիայի նահ-ին: The capital was the city of Sebastia (Սեբասաիա).
Ս ն, այսպիսով, ընդգրկում էր պատմական Փոքր Հայքի Առաջին և Երկրորդ Հայք պրովինցիաներն ու Կապադովկիայի որոշ շրջ-ներ և ունեցել է 62000-ից 83700 կմ2 տարածություն՝ 500000-ից մինչև 965000 բնակչով, որի մեջ հայերի թիվը (մինչև 1914 թ) ցույց է տրվում 165000-280000, մնացածը թուրքեր էին, հույներ, քրդեր, ասորիներ: Նահ-ի ներքին գավ-աբաժանումը երբեք հաստատուն չի եղել: Գավ-ների թիվը եր բեմն 3, երբեմն՝ 4, երբեմն էլ 7 էր, որից գլխավորներն էին՝ Սեբաստիան, Արաբկիրը, Ամասիան, Ջանիկը, Չորումը ևն: Սրանք իրենց հերթին բաժանվում էին բազ մաթիվ գվռկ-ների և գ-ախմբերի, որոց մեջ 19-րդ դ վերջին և 20-րդ դ սվզբներին հաշվ վում էր 4761 ք ու գ: Նահ-ի գլխավոր ք-ներն. էին՝ Սեբաստիան, Մալաթիան, Ամասիան, Տևրիվը, Շապին Գարահիսարը ևն: Ս ն ունի խիստ ցամաքային կլիմա: Հր, հր-արլ մասե րը հարթավայրեր են, հս և հս-արլ մասերը լեռնոտ են: Վերջիններս ունեն ընդարձակ անտառներ և փարթամ արոտավայրեր, խմելու և ոռոգելու բավարար քանակութ յամբ ջուր: Գլխավոր գետերն են՝ Ալիսը, Եփրատը և սրանց բազմաթիվ վտակներն ու օժանդակները: Նահ-ում շատ են հանքայի աղբյուրները: Ընդերքում կան պղնձի, քարածխի, մարմարի, գիպսի, տարրեր շինա քարերի, քարաղի և ավազի հանքապաշարներ: Լճակներից արդյունահանում էին կերակրի աղ: Նահ-ի տնտեսության հիմնա կան ճյուղերն էին խոշոր և մանր եղջերավոր անասնապահությունը (հս-արլ լ-նային և նախալ-նային շրջ-ներում) և հացահատիկ ների մշակությունը: Բացի այդ, մշակում էին նաև խաղող, պտուղ, բանջարեղեն, բրինձ, ծխախոտ: 20-րդ դ սկզբներին մշակելի հո ղերի մոտ 92.5 տոկոսը օգտագործվում էր հացահատիկի, 2.18 տոկոսը՝ բանջարեղենի, 1.26 տոկոսը՝ տեխնիկական կուլտուրաների մշակության համար: Հացահատիկի հիմնա կան շրջաններն էին Զիլեն, Թոկատն ու Նիքսարը: Նահ-ի հատկապես հայ և հույն բնակչության մի զգալի մասը զբաղվում էր արհեստներով ու առևտրով: Արհեստներից տարածված էին կտավագործությունը, գոր գագործությունը, մորթեղենի մշակությունը, ներկարարությունը, դարբնությունը: Ս-ի առևտրականները լայն կապեր ունեին Տրապիզոնի, Խարբերդի, Էրզրումի և այլ առևտ րական կենտրոնների հետ: Նահ-ից արդյու նահանվում էր մեծ քանակությամբ հացա հատիկ, միս, մորթեղեն, կաշի, ծխախոտ և արհեստագործական արտադրանք: 1915-18 թթ Ս ն-ի հայության մեծագույն մասը զանգ վածաբար ոչնչացվեց կամ տեղահանվեց թուրքերի ձեռքով: