Սասունցի Դավիթ II:2
Jump to navigation
Jump to search
<- Եդ Սասունցի Դավիթ
ՄԱՍՆ ԵՐԿՐՈՐԴ
ՄԵԾ ՄՀԵՐԻ ԵՎ ՄՍՐԱ ՄԵԼԻՔԻ ԳՈՏԵՄԱՐՏԸ[edit | edit source]
- 1
- Մհեր էլավ Սասնա թագավոր,
- Երկրի սահմաններ հասավ Ֆարկին, Համիթ,
- Համիթեն մինչև Սևորակ,
- Սևորակեն մինչև Բալաճուկ:
- էն ժամանակ Մըսրա Մելիք
- Իր մարդեր ղրկեր էր Սասուն՝
- Դեղձուն խաթունից հարկ առնելու:
- Մհեր տեսավ Մելիքի մարդեր,
- Ասաց,— Մարե, էս ի՞նչ կտրիճներ են,
- Որ էկեր են մեր երկիր:
- Մեր խաբեց, ասաց.— Մըսրա Մելիքի մարդեր են,
- էկեր են քո թագավորութեն շնորհավորեն:
- Կըվախեր՝ չէլնի, թե Մհեր ջարդեր էնոնց:
- Մնաց մինչև առավոտ:
- Մհեր գնաց վեր ախպրին ջուր խմելու:
- էնտեղ տեսավ էն աղջիկ,
- Որ թագուն սեր կաներ հետ:
- էդ աղջիկ տեսավ Մհեր, ասաց.
- — Բարով ես էկի, հազար բարով, Մհեր ջան,
- Քո կուռ դալար մնա, երկար ապրես,
- Մհե՛ր ասաց.— Ւնչի՞ էդպես կասես, աղջի;
- Ասաց.— էնդոլ համար կասեմ,
- Որ էս տասներկու տարի մեզ կըպսւհես:
- Դե, ասա, տեսնանք, ի՞նչ արիր
- Մըսրա Մելիքի մարդերաց հետ:
- Մհեր ասաց,— ի՞նչ պետք է անեմ,
- Ինոնք կտրիճներ են, հյուր էն էկի մեզ:
- Աղջիկ գլուխ տարավ, բերավ, ասաց, —
- էհ, օղորմած, ի՞նչ հյուր, ի՞նչ բան,
- Ինոնք էկիր են հարկ ժողվելու:
- Մհեր էդ որ լսավ, հերսոտավ,
- Վզի ջլեր գերանի պես կայնան:
- Դարձավ, էկավ մոտ էն մարդեր, ասաց,
- — Ի՞նչ կուզեք մեզնե:
- էն մարդեր ասին, — Խարջ ու խարաջ կուզենք,
- Թե չտաս, Մըսրա Մելիք գիկա կռիվ քո վերա:
- Մհեր էս խոսք լսելուն պես շուտ էլավ,
- Գնաց մոտ քեռի Թորոս, ասաց,
- — Հացն ու գինին, Տեր կենդանին,
- Չեմ տա, կերթամ կռիվ Մելիքի դեմ:
- Քեռի Թորոս ասաց.— Մհեր, լաո,
- Դու էղեր էս խոջա մարդ, խելքի հասած,
- Քշի գնա Մըսր, Մելիքի մոտ,
- Խընդրվի՝ բալքի մեր խարաջ պակասցու,
- Մեր խարաջ շատ է, մենք աղքատ ենք,
- Կըտեսնիս, չենք կըրնա ապրի:
- 2
- Առավոտ լուսուն Մհեր էլավ,
- Քուռուկիկ Ջալալին հեծավ,
- Քշեց, գնաց, հասավ Բաղդադ:
- Մըսրա Մելիք ամարաթի դուռ նստուկ էր:
- Տեսավ հեռվանց ձիավոր մի գիկա,
- Ւնք խոչա ամրոց մի՝ նստուկ ձիու վրեն,
- Էդ ձին փոթորկի պես գիկեր:
- Էկավ, հասավ, բարև տվեց:
- Մըսրա Մելիք էնոր տեսավ, զարզընդավ:
- Չկըրցավ շիտակ բարև առներ,
- Մեջ ուր մտքին ասաց,
- «էդմալ էլ մարթ կէղնի աշխարք»:
- Շուտ հրաման էտու, «Ձին բռնեք»:
- Ծառաներ ձին բռնին, Մհեր իջավ:
- Մըսրա Մելիք Մհեր վերուց, էլավ պալատ,
- Էտեխ նոր բարև տվեց, բարև առավ,
- Դարձավ հարցուց,— Դու ո՞րտեղացի ես, կտրիճ:
- Ասաց,— Ես Սասունից եմ,
- Քեռի Թորոսի խարզեն եմ:
- — Հա ,— ասաց,— իմ հողի մեջ որ կընստեք, դու եք
- Մհեր ասաց,— Հա, մենք ենք:
- Մըսրա Մելիք սիրով ընդունեց Մհեր,
- Պատվեց, կերցուց, խըմցուց, սիրաշահեց,
- Տեսավ ինք հաստատ մարդ է, ազնավուր մարդ է,
- «էդոր արուն որ մեր ազգի մեջ չընկնի,
- Էդոնք իմ ազգի քոք կըկտրեն»:
- Էլավ Մըսրա Մելիք, գնաց մոտ Ւսմիլ խանում, ասաց
- — Կն՛իկ, դու քեզ էնպես զարդարես,
- Որ լուն քո քթեն ընկնի, հազար կտոր էղնի:
- Ասաց,— Ւնչի Մըսրա Մելիք:
- Ասաց,— էդ մարդ որ էկեր է,
- Յոթ օր քո մոտ պետք է պառկի:
- Կնիկ, Մհերից, ուր ձիուց թե ջինս չվերունք,
- Էս մարդու ազգ մեր քոք կըկտրի:
- Մրսրա Մելիք էլավ, Մհեր կանչեց, ասաց.
- — Մհեր, գինա՞ս ինչ կա:
- — Չէ,— ասաց,— չեմ գինա:
- Ասաց,— Ես ծեր եմ,
- Մինչ էսօր աստված ինձ զավակ չի տվեր,
- Ես ջահել կնիկ մի ունեմ,
- Դու էս գիշեր պետք է էրթաս իմ կողվենք,
- Որ ինձ տղա մի էղնի,
- Իմ թագավորութեն պահի:
- — էդ չեղած բան է,— ասաց Մհեր,—
- Ինչպես կըրնամ քու կողվենք մտնեմ:
- Խալիֆ ասաց.— Մհեր, ես քեզ սիրեր եմ,
- Խաթրով էղնի, տէրթաս,
- Զոռով էղնի, տէրթաս:
- Ինչ արեց, չարեց Մելիք,
- Մհեր ասաց.— «Չէ ու չէ»:
- Մըսրա Մելիք ուժեղ մարդ էր,
- Հերս բռնավ Մհերի վրեն՝ կռիվ սկսավ:
- Մհեր էլավ, գնաց Բշկերու դաշտ,
- Մըսրա Մելիք էկավ էնոր առեջ:
- Ամեն մեկու գուրզ իրեք հարիր լիտր էր,
- Գուրզեր առան էկսն իրար դիմաց, կռիվ արին,
- Թրըխկոց, շրըխկոց էրկինք, դետինք բռներ էր:
- Կես ասին,—«Ամպերն են, կըգոռան»
- Կես ասին,— «էրկրաշարժ է, սարը կըպլեն»:
- Էտոնց զարկ-զարկոցից աշխարք կըդողար:
- Էտոնց կռիվ իրեք օր, իրեք գիշեր քաշեց:
- Չորրորդ օր Մելիք ինք զինք ասաց.
- «Մեր գրքերաց մեջ գրուկ է,
- Որ Սասնա կտրիճներ մեզ պետք է հաղթեն:
- Քանի որ էդպես է գրվե մեր ճակատ,
- Գիր չավրի, էդպես էլ տէղնի»:
- Մտածեց, թողեց կռվի դաշտ,
- Եդ քաշվավ, էկավ իր տուն:
- Իրիկուն Մելիք ասաց,
- — Մհեր ջան, արի ես ու դու ախպեր դառնանք»,
- Իրար հետ պայմանն դնենք, թուխտ գրենք՝
- Ես շուտ մեռա, իմ կնիկ, էրեխեք դու տանես, պահես,
- Դու շուտ մեռար, քո կնիկ, էրեխեք ես բերեմ, պահեմ՝
- Ուրիշներ չասեն՝ ախպեր չունի,
- Անտեր են մնացե ինոնց ճժեր:
- Մհեր ասաց,— Լավ կասես, Մելիք:
- Ախպերութեն քաղցր է, արուն արնի խառնին,
- Խըմեցին, էղան ախպեր:
- Մհեր էլավ, հեծավ իր ձին,
- Ասաց,— Մըսրա Մելիք, մնաս բարով:
- Ասաց,— Մհեր ջան, ինչքան որ խարջ կար,
- Ամեն էլ հալալ էղնի քեզ,
- Էն հողեր, ամեն տվեր եմ քեզ,
- Գնա, կեր, խմի, վայելի,
- Մենակ կռվի ժամանակ որ էղնի,
- Դու իմ պառկ էղնիս:
- Էդ, Մըսրա Մելիք սաղ սրտով չասաց,
- Կըվախենար Մհեր,ից, կըկեղծավորնար,
- Մսրա Մելիք կըտեսներ Մհեր,
- Որ ինք հաստատ մարդ, ազնահուր մարդ է:
- Մհեր էկավ հասավ Սասուն,
- Քեռի Թորոս դուռ կանուկ էր,
- Բարև տվեց քեռուն, բարև առավ:
- Ասաց,— Մհեր, լաո,
- Մեր խարջ պակսեցուցի՞ր:
- — Տո քեռի՛, ինչ կասես,— ասաց,—
- Շատ աղեկ մարդ Է Մըսրա Մելիք,
- Խարջ ամեն բաշխեր Է ինձ.
- Էս Սասնա հողերու տեր մենք ենք,
- Ասաց՝ «Գնա, կեր, խմի, վայելի»:
- Քեռի, գինա՞ս ինչ,
- Ես Մըսրա Մելիքի հետ ախպեր եմ Էղի.
- Մենք ուխտ արինք, արուին արնի խառնինք,
- Որ ես շուտ մեռնեմ, էն իմ էրեխեք տանի, պահի
- Էն շուտ մեռնի, ես էնոր էրեխեք պահեմ,
- Որ ուրիշներ չասեն՝ մացած են որբ:
ՄՀԵՐԸ ԻՍՄԻԼ ԽԱԹՈՒՆԻ ԿԱՆՉՈՎ ԳՆՈՒՄ է ՄԸՍՐ[edit | edit source]
- 1
- Մհեր քառսուն տարի թագավորութեն արավ,
- Էնպես կըպահեր Սասուն,
- Որ դուշման կըվախեր Սասուն մոտնար:
- Չորս բոլոր առեր էր ձեռաց տակ, կըպահեր,
- Հավք չէր կընա էրթեր՝ էնտեղ:
- ժամանակ մի անցավ, Մսրա Մելիք մեռավ:
- Էնոր կնիկ՝ Իսմիլ խանում, միտք արավ, միտք, ասավ.
- «Մըսրա Մելիք մեռեր է,
- Թե սասմեցուց մոտեն կրակ չառնենք,
- Էնոնք կէլնին մեզ կըվառեն:
- Չէ՞ իմ մարդն էլ կասեր, — Կնիկ,
- Մհերից, իր ձիուց թե ջինս չվերունք,
- Լնոնք մեր քոք կըկտրեն
- Ես ճիժ չունեմ, որ Մըսր թագավոր էղնի,
- Մեր ազգին տերութեն անի:
- Մհեր կտրիճ է, առյուծ է, զորեղ է.
- Էլնեմ մարթ ճամփեմ մոտ Մհեր,
- Խնդիրք անեմ, բալքի գա, իմ կուշտ պառկի.
- Ինձ տղա մի էղնի,
- Մըսրա թագավորութեն չընցնի»:
- Իսմիլ խանում էլավ, թուղթ մի գրեց,
- Չանչեց փահլևաններ, ասաց.
- — էս թուղթ կըտանեք Սասուն, կըտաք Մհերի ձեռ,
- Կասեք Մըսրա խանում քեզ կըկանչե:
- Էլան էրկու փահլևաններ, թուղթ առան,
- Էկան, հասան Սասուն:
- Մտան քաղաք, հարցրին Մհերի տուն:
- Մհեր սարից գիկար, ծառ մի թևին,
- Ամեն ճյուղից նեճիր մի կախած:
- Փահլևաններ տեսավ, հարցուց.
- — Ու՞մ կուզեք:
- Ասին.– Մհեր կուլզենք:
- Ասաց.— Մհեր ես եմ:
- Փահլևաններ թուղթ տվին Մհերի ձեռ:
- Մհեր թուխտ վերուց, կարդաց, ասաց.
- — Մսրա խանումին ,բարև տարեք,
- Ասեք՝ քառսուն օրից եդ
- Ես էնոր մոտ կէղնիմ:
- Քառսուն օր անցավ:
- Մհեր գնաց մոտ Արմաղան, ասաց,
- — Կնիկ, ես տ՚Էրթամ Մըսր,
- Իսմիլ խանում թուղթ գրե, կանչե,
- Գոտիկ~լաչակ ուղարկե, ասե.
- «Թե չգաս, քան զիս շատ կնիկ ես»:
- — Մ'էրթա, էնիկ չուզի քո խորոտութեն,
- Կուզի քո իգիթութեն, կտրիճութե:
- Մըսրա թագավորի կնիկ կուզի էրթաս զեն առնես,
- Քեզնե լաճ մի ունենա,
- Էլնի քաղաք կառավարի,
- Մըսրա օջախ շենացն՚ի,
- Սասնա օջախ փըչացնի:
- Քեզ տղա չկա, մ՚էրթա, կաց էստեղ,
- Աստված բալքի քեզ տղա մի տա:
- Մհեր ասաց,— Կնիկ,
- Թե ես չէրթամ, վատ մարդ կ՚Էղնեմ:
- Մհերի կնիկ ասաց.— Մ՚էրթա:
- Մհեր ասաց.— Տէրթամ:
- Մհերի կնիկ աւսաց.— Մ՚էրթա:
- Մհեր ասաց,— Տ’էրթամ:
- Կնիկ կասի.– Քո քեֆն է,
- Իմ զոռ քո վերա չէրթա, ամա կասեմ՝ մ՚էրթա.
- Դե որ տ՚էրթաս, իմացած էղիր,
- Չուր քառսուն տարի իմ հեր, իմ աղբեր սւ էլնես,
- Չուր քառսուն տարի իմ վերա հարամ-պաս տ՚էլնես,
- Ղու իմ կողվենք քառսուն տարի տի չգաս:
- Մհեր ականջ չարեց կնկան,
- Էլավ հեծավ Քուռկիկ Ջալալին,
- Օրզանգու զարկեց, որ էրթա,
- Արմաղան սև մուշամբեն բերեց,
- Լալով քաշեց վեր էնոր սնարին:
- Ձենով Հովան էդ որ տեսավ,
- Ինքն էլ լալով կախվեց ձիու վզեն, ասաց,
- — Մ՚էրթար, էն անաոակ քեզ խաբեր է:
- Ձենով Հովան չէր թողնի Մհեր էրթա:
- Շատ որ չարեն կտրավ,
- Գուրզ վերուց, շարժեց վեր Հովան,
- Գուրզի քամին էզար, Հովան խփեց գետին,
- Ուշք գնաց, Մհեր մնաց շիվար:
- Իմացավ՝ Հովան մեռեր է,
- Ւջավ ձիուց, Հովանի սիրտ մաժեց, ասաց.
- — Հովան, իմ ախպեր, վեր էլի, վեր էլի,
- Ես Մելիքի հետ երթում ,իմ կերե,
- Թե չէրթամ, երթում ինձ կըմեռուցի.
- Վեր Էլի, իմ ախպեր, վեր էլի:
- Հովան էլավ, Մհերի ճակատ պագեց, ասաց,
- — Մհեր, դե որ էդպես է, մնա:
- Զոր ճամփեք քո առեջ թող կանաչեն,
- Թող քո ձեռ թշնամու վրա բանցր մնա:
- Մհեր հեծավ Քուռկիկ Ջալալին,
- Ձիու գյամ թողեց ու թռավ տեղեն:
- 2
- Մըսրա խանում էլեր, նստեր փանջարեն,
- Աչքեր դեղե, բսկեր հանե դուս,
- Խալիչեք փռե վեր ճամփեք,
- Մոմեր վառե, ծաղիկներ շաղ տվե,
- Որ Մհեր գրավե, էնոր սիրտ շահե:
- Մեկ էլ իրիշկեց ճամփեք, տեսավ՝
- Փոթորկի պես ձիավոր մի գիկա,
- Ասաց.— «Կա-չկա էդ Սասնա ծուռ Մհերն է»:
- Մհեր էկավ, կայնավ փանչարի առեջ, ասաց.
- — Իսմիլ խանում, ինձ ինչի ես կանչն,
- Քո խոսք ասա, ես տի դառնամ:
- Մըսրա խանում ասաց.. —
- Ջանըմ Էդպես մի զրուցի,
- Ձիուց իջի տակ, արի էստեղ, կըպատմեմ:
- — Չեմ գիտե, պետք է ասես,
- Ես երդում եմ արե աստըծուն
- Ւմ ոտ զաւնգվից չհանեմ դուս,
- Մինչև չիմանամ քո միտք:
- Ասա, քո ասելիք, ես տի դառնամ,
- Ասաց,— Օղորթ որ սասնեցիք հաստակող են,
- Կարծես ձեր Էրկիր ավերակ է, կրակ չկա՝
- էկեր ես կրակ տան ես:
- Ձիուց իջե տակ, վեր էլի սարեն,
- Չայ մի խմենք, իրար հետ զրուցենք,
- Նոր ել, գնա քո ճամփեն:
- — Ջանըմ,— ասաց Մհեր,— էդ խոսքեր ես չեմ ճանչնար,
- Ասա նայիմ ի՞նչ է քո ասելիք:
- Մըսրա խանում տեսավ Մհեր պիտի դառներ
- Դարձաւվ ծառան ասաց,— Քո տուն ավրի,
- Էն պիտի դառնա, էրթա,
- Նայեք, մի շուտ գինի բեր:
- Ծառան էլավ յոթ տարվան գինի էբե,
- էտու Մհեր վեր ձիուն, ասա՚ց,
- — Որ տէրթաս, գոնե էս թաս գինին խմե:
- Մհեր առավ թաս, խմավ,
- Որ խմավ, ճակատ բռնեց,
- Քանդի քանդինա ձիուց իջավ տակ,
- Քշեց, էլավ Մսրա խանումի մոտ:
- — Ւնչի՞ ես կանչե, Իսմիլ խանու:
- Խանում ասաց,— Մըսր յոթ մելիք կընստի,
- Ես վեց մելիքի գլխավոր եմ,
- Մկա էդ վեց մելի՛ք չեն ուզե,
- Որ ես գլխավոր էղնեմ:
- Մհեր ասաց,— Ել հաց քցի, ուտեմ,
- Առավոտ լուսոuն էնդոնք գիկան,
- Ես գիտեմ ու էնդոնք, քո բան չի:
- Իսմիլ խանում, Մհեր էդ օր քեֆ արին,
- Կերան, խմեցին, խնդացան:
- Յոթ տարվա գինուց Մհեր գինովցավ,
- Մոռցավ ոոտեղ է, ինչ կանի:
- Իսմիլ խանում ջուր դրեց, Մհեր լողցուց,
- Տեղ թալեց, ինքն էլ գնաց, մտավ ծոց,
- Էդտեղ արին իրենց քեֆ~ղումբաշ:
- Էդ վախտ Քուռկիկ Ջալալին էլ տարան,
- Քաշին վեր ուրենց մատակներուն,
- Կնափոխ արին զերկոս լե:
- Առավոտուն, երբ Մհեր էլավ,
- Մելիքներ էկան, դափուդներ հագած,
- Յոթ անգամ գլուխ տվին Մհերին,
- Կայնան դիվանխանի դռան:
- Մհեր խեթ-խեթ նայեց էնոնց, ասաց.
- — էհեյ, մելիքներ, էկե՞ր եք:
- էնոնք նորեն յոթ անգամ գլուխ տվին,
- Քաշվան ետ, կայնան:
- Մհեր ասաց,— Մելիքներ, ես ինչպես մարդ եմ:
- Մելիքներ ասին.
- — Թագավոր, վերև աստված գիտենք,
- Ներքև քեզ գիտենք:
- Ասին, վեցն էլ նորեն գլուխ տվին:
- Մհեր ասաց.— Որ դուք ինձ գիտեք,
- Ես էլ էս կնկան գիտեմ:
- Մելիքներր չոքեչոք էկան ձեռ պաքեցին:
- Ու չոքեչոք դարցան իրանց տեղ:
- Իսմիլ խանում էլի մնաց գլխավոր մելիք:
- Մհեր մնաց մոտ Իսմիլ խանում:
- Իսմիլ խանում չէթող,
- Որ գինեխում անցներ Մհերի գլխուց:
- Յոթ օր էդպես պահեց Մհեր,
- Յոթ օր անցավ՝ Իսմիլ խանում ակխավ,
- Որ ինք մնացեր է էրխով:
- Ինն ամիս, ինն օր էկավ լրացավ,
- Մըսրա խանումին տղա մի էլավ,
- Մըսրա Մելիք դրին էնոր անուն,
- Չուզեցին հոր անուն կորչի:
- Մելիքի մատակ էլ ծնավ,
- Մի որձ քուռակ բերեց:
ՄՀԵՐԻ ՎԵՐԱԴԱՐՁԸ ՍԱՍՈԻՆ ԵՎ ՄԱՀԸ[edit | edit source]
- 1
- Յոթ տարի Իսմիլ Մհեր պահեց գինով:
- Քանի մի ժամանակ կանցնի,
- Մելիք տղեն քիչ մը կըջոչնա:
- Օր մը Մհեր դրսեն գիկա տուն,
- Կըկայնի վեր դուռ, կըլսի՝
- Տնեն ձեն գիկա:
- Կնիկ կըխաղցներ տղեն, կըխնդար, կասեր,
- «Մեր մեռնի քե՝ Մըսրա Մելիք,
- Մըսրա օջախ կայնացուցես,
- Սասնա օջախ փըչացուցես,
- Սասնա ճրագ ընցուցես,
- Մըսրա ճրագ վառուցես»:
- Մհեր դռան վերեն էդ բան կըլսի, կասի,
- «Վա՜յ, էս ի՞նչ էր, որ ես արի,
- Հայոց ճրագ ընցուցի,
- Մըսրա ճրագ վառուցի,
- Վաղ էն տղեն կըջոջնա,
- Կէլնի Սասուն կըզավթի»:
- Մհեր կըմտնի տուն, կասի,
- — էդ ի՞նչ խրատ կըտաս, էդ ի՞նչ կասես,
- Նա դեռ ձվեն դուրս չեկած,
- Դու չարութեն շանց կըտաս էնոր:
- Իսմիլ ասաց.— Մհեր,
- Ես կըխնդամ վար իմ լաճուն,
- Էն տէլնի իմ քաղաք կառավարի,
- Աշխարք զավթի իրմով անի:
- Մհեր էդ լսեց, հերսոտավ,
- Դարձավ ինք իր մեջ ասաց.
- «էնոնք կուզէն իմ ազգի քոք կտրեն,
- Ես էդ կնկա մոտ էլ չեմ կենա»:
- Մհեր մոտեցավ կնկան ասաց,— Իսմիլ,
- Ափսոս, որ ես քեզ մոտ էկա:
- Ափսոս, որ ես քեզ էրիկ էղա,
- Ես տԷլնեմ, տէրթամ Սասուն,
- Քո միտ չարի,
- Դու չարութեն շանց կըտաս քո լաճուն:
- Մհեր, Մըսրա խանում խոսքակռիվ արին:
- Վերջ Մրսրա խանում ասաց,
- — Կէրթաս, դու գիտես, չէրթաս, դու գիտես,
- Քո քեֆն է, կուզես, մկա էլ գընա:
- Ես կուզեր՝ ժառանգ մի էղներ Մըսրա,
- Ես կուզեր՝ Մըսրա ճրագ չանցներ,
- Ես կուզեր՝ քեզնե լաճ մի էղներ:
- Չէ՞ կտրիճից կտրիճ կէղնի,
- Ւմ մուրազ կատարվավ, կուզես մնա, կուզես գնա:
- Քեզ յոթ տարի գիւնով եմ տիրե:
- Էս ասելուն պես Մհեր գինովութեն էթող:
- Որ գինովութեն էթող, մտածեց,
- «Հա՜յ-հա՜յ, էս մեկ օր չէ՝ ես էստեղ եմ,
- Ցոթ տարի է՝ խափուկ եմ,
- Ի՞նչ պաւտասխան տփ տամ մերոնց,
- Ես տէլնեմ, տէրթամ իմ էրկիր:
- Իմ կնիկ ասաց մ էրթա,
- Ես ակա՚նջ չարէի, Էկա,
- Էնոր խոսք, տեսա՞ր, կատարվավ»:
- Էստեղ Մհեր բախտակոծվավ, ասաց,
- «Ւմ աչքեր քոոներ, ես էկա,
- Օտար արտ ջրի, կանաչավ,
- Ւմ արտ մնաց անտեր, չորացավ:
- Վա՜յ, էս ի՞նչ էր, որ ես արի»:
- Էլավ նստաՎ Քուռկիկ Ջալալին,
- Քոռ ու փոշման դարձավ Սասուն:
- 2
- Լուր տվին Ձնով Հովան,
- Թե Մհեր Մըսրա էրկրեն գիկա;
- Ձենով Հովան շատ խնդացավ,
- Փառք տվեց աստծուն, վսնքին Մարութա,
- Որ մարած ճրագ նորեն վառվավ:
- Էլավ գնաց մոտ Արմաղան:
- — Աչքդ լուս,— ասաց,— Մհեր Մըսրեն գիկա,
- Ել, սև ուշամբեն ետ վերու,
- Քո խորոտ շորեր հագի,
- Դուռ, փանջարեք բաց արա,
- Ել, Մհերին առեջ էրթանք:
- Արմաղան աււաց.— Ախպեր Հովան,
- Անառակեն խաբուկ էկավ.
- Փայլով գնաց, անփայլ էկավ,
- Արծաթ ՚տարավ, պղինձ իբե,
- Ես էնւոր առեջ չեմ էրթա:
- Արմաղան էլավ դարգահներ հողեց,
- Չեթող Մհեր մտներ քաղաք:
- Մութ ժամանակ էր, Մհեր էկավ,
- Տեսավ՝ դարգահներ փակուկ,
- Դուռ գոցուկ, հողն էլ վրեն լցուկ:
- Մհեր ասաց,— Պատճառ ի՞նչ է,
- Դարգահներ իմ վերա գոցուկ են:
- Ինչի չեն թողնի՝ իմ տուն էրթամ:
- Արմաղան առեջ էկավ, ասաց.
- - Պատճառ էն է, Մհեր,
- Որ դու իմ խոսք չլսիր,
- Գացիր այլազգի կընկա հետ խառվիր:
- Էլ դու ինձ էրիկ չես,
- Էլ դու չգաս մոտ ինձ.
- Ես երդում եմ արե,
- Չուր քառսուն տարի իմ խեր, ախպեր էղնիս,
- Քառսուն տարի ես պիտի քառսունք պահեմ,
- Չուր քառսուն տարի իմ կողվենք տի չգաս,
- Քառսուն տարի ծոմ տի պահես,
- Հետո հրաման կա՝ իմ կողվենք գաս:
- Մհեր մնաց շիվար, ասաց.
- — Քառսուն տարուց եդև բան բանից կանցնի,
- Մելիք կ՚էղնի աժդահար մի,
- Աշխարք կիշխի, իրմով կանի,
- Սասուն կառնի, քարուքանդ կանի:
- Ա՜յ կնիկ, մեր –տարէք անցեր է, մեծացեր ենք,
- Մենք ժառանգ չունենք, տղա մի չունենք,
- Որ մեր մահից էդ Սասուն պահպանի:
- Արի քար քո փեշեն թափի,
- Թող ես գամ մոտ քե,
- Գուցե ,տեր աստված տղա մի տա մեզ:
- Կնիկ ասաց.— Չուր քառսուն տարի՝
- Դու իմ խեր, իմ ախպեր տ’էղնիս:
- 3
- Մհեր ինչ արավ-չարավ, կնիկ չհաշտվավ,
- Որ ճար կտրավ, կանչեց Ձենով Հովան, ասաց,
- — Ախպեր, Արմաղան իր երդում չի, կոտրե,
- Ի՞նչ անենք, ի՞նչ չանենք:
- Խորհուրդ արին, խորհուրդ արին,
- Վերջ իշխաններ ժողվան, բերին,
- Վարդապետներ ժողվան, բերին,
- Տերտերներ ժողվան, բերին,
- Որ էնոնք խախտեն Արմաղանի ուխտ:
- Իշխաններ, վարդապետներ, տերտերներ որ ժողվան,
- Մհեր դարձավ էնոնց, ասաց.
- — Ես գացի, Մըսրա Մելիքի ,կնիկ առի,
- Մեկ տղա մոտեն էլավ,
- Էն տղեն իմ տղեն է, կտրիճ է,
- Անուն Մրսրա Մելիք է,
- Էնենց ՝տղա է, որ՝մեծացավ,
- Աշխարք նրա դեմ կանգնող չէղնի,
- Նա աշխարք էլ կրզավթի,
- Սասուն էլ կըզավթի,
- Իմ ազգ խեղճ կըմնա:
- Մըկա ես էկեր եմ, իմ կնիկ պաս արեր է,
- Չի թողնի մուտ էրթամ,
- Կաս,ի,— «Այլազգի կնկա հետ խառվեր ես,
- Ես երթում եմ կերե՝
- Չուր քառսուն տարի ,իմ խեր, իմ ախպեր էղնիս,
- Քառսուն Տարի ես պիտի պաս պահեմ,
- Չուր քառսուն տարի դու իմ կողվենք տի չգաս,
- Դու գացիր Մըսրա օջախ վառեցիր,
- Սասնա օջախ մարեցիր:
- Քառսուն տարի ծոմ տի պահես,
- Հետո հրաման կա իմ կողվենք գաս»:
- Իշխաններ, վարդապետներ, տերտերներ
- Կանչին Արմաղան, ասին,
- — Օրշնած, վնաս չկա, մարդ է, խաբվեր է,
- Արի քար քո փեշեն թափի,
- Քառսուն տարին անենք քառսուն ամիս,
- Քառսուն ամիս առնենք քառսուն շաբաթ,
- Քառսուն շաբաթ անենք քառսուն օր,
- Քառսուն օր անենք քառսուն սհաթ,
- Քառսուն սհաթ անենք մկա,,
- էկեք իրար հետ միացեք,
- Գուցե աստվածութեն տղա մի տա,
- Մեր Սասոււն անտէր չմնա:
- Վարդապետներ, տերտերներ պահպանիչ մի ասին,
- Արմաղանին արձակում տվին,
- Մարդ, կնիկ միացրին, էլան գացին
- Էնոնք գացին, Մհեր ասաց.
- — Կնիկ, թո՞ղնիս գամ քո կողվենք:
- Կնիկ ասաց.— Այ մարդ, դու գիտես,
- Տղամարդ որ կա գլուխ է,
- Կնիկ որ կա՝ ոտ է,
- Չի կարա դուռ բռնի մարդու վրա:
- Դուռ կըբանամ կըգաս իմ օդեն,
- Աստված մեզ մեկ տղա կըտա:
- Համա մեր տղեն որ ծնվի,
- Էն օր մենք էրկուս լէ կըմեռնենք,
- Մեր տղեն կըմնա վեր ծղին:
- Մհեր ասաց.— Մենք որ կանք, վեր աշխրքին տի մեռնենք,
- Համա որ տղա մի ունենանք,
- Մենք նրանով սաղ կըհիշվենք,
- Մեր տան անուն չի կորչի:
- Արմաղան ասաց,— էրդամնակոտոր կէլնինք, դու գիտես:
- Արմաղան խաթուն իզին իտուր Մհերին,
- Գացին օդեն, մեկ-մեկու կուշտ քնան:
- Արմաղան խաթուն մնաց էրեխով:
- Ինն ամիս, ինն օր, ինն սհաթ լրացավ,
- Աստված էւնոնց տղա մի էտուր:
- Գնացին, Քեռի Թորոսին կանչին, ասին.
- — Հարս պառկե, տղա է բերե:
- Թորոս էլավ գնաց, տղեն տեսավ,
- Շիտկեց վեր կողին, շիտկեց վեր փորին,
- Տեսավ՝ մսե խաչ կա աջ թևին,
- Էդ որ տեսավ, թևեր վերուց, խաղցավ,
- Ասին.— Ւնչի՞ կըխաղաս, քեռի Թորոս:
- Ասաց,— Սասնա ճրագ կպավ,
- Սասուն փաոավորվավ:
- Էլան յոթ օր, յոթ գիշեր չրաղվան արին:
- Տղին տարան, կնքեցին:
- Անուն դրին Դավիթ:
- Տղեն բերին տուն, Մհեր, Արմաղան մեռան:
- Քառսուն ճուղ-ծամ Դեղձուն՝ մտավ օդեն, ասաց.
- — Ետև Մհերին, արևալուս ինձ հարամ էղնի:
- Դուռ, փանջարեք փակեց, սուգ պահեց:
- Նորածին Դավիթ մնաց անհեր, անմեր: